کتاب ادله اثبات دعاوی کیفری توسط انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی منتشر شده است. «اجتهاد» و «قضا» دو مقوله جدا امّا نزدیک به هم است؛ یکی، نهایت تلاش در به دست آوردن احکام از منابع اسلامی و دیگری، تطبیق احکام به دست آمده بر موضوعات مورد منازعه و اختلاف مردم است. بر دوش کشیدن بار مسؤولیت این دو، دشوار و اندکی از هوشمندان، توان تحمل آن را دارند.
شرایط تصدی قضاوت که مرحله پس از اجتهاد میباشد، مهم و سنگین است و از آن جمله، عدالت و امانتداری قاضی و محافظت بر واجبات است؛ حکمت آن نیز روشن است؛ زیرا این قاضی است که شرایط اقامه دعوی را ارزیابی و بر آن اساس، دعوی را ردّ یا استماع میکند، بر شهود و شهادت و شرایط صحت آن دو و نیز اقرار مقرّ نظارت میکند و آنگاه که دلیل خارجی ندارد، از علم خود بهره میگیرد و احیانا درخواست قسامه نموده و شرایط قسم خورندگان را ارزشگذاری میکند و در یک جمله، بر اساس ادلهای که خود، صحّت و سقم آنها را به قضاوت نشسته است، نسبت به جان، مال، ناموس و عِرض مردم، تصمیم میگیرد.حال اگر قاضی بر نفس خویش غالب نیامده و به حکم خدا سر نسپرده باشد، به جای دادگری و عدل و انصاف بیدادگری و ظلم و اجحاف روا خواهد داشت. پس قضا تنها دو رو دارد، یک روی آن، عدل است که آبادانی عالم از آن میباشد و روی دیگرش ظلم است که عالم آباد را به ویرانه بدل میکند. جهل و خطا نیز مانع این اثر وضعی نمیشود و حتّی عدل از روی جهل، بیکیفر نمیماند.ارسال رسل و انزال کتب و سپس تهدیدها و انذارها، همه و همه برای این است که عدل، اقامه و تنومند شود و باطل، فروریزد و بر باد رود، حق مظلومان ستانده و به آنان باز سپرده شود و جان و مالشان در امن و امان باقی بماند. پس قضاوت، مقامی خطیر است که جز نبی و وصی و خالصان امت، کسی را یارای تحمل آن نیست.
کتاب که ادله اثبات دعاوی کیفری، تلاش دیگری از جمعی خیرخواه و عدالت جوست تا با تبیین شرایط اقامه دعوی، سپس توضیح و بررسی ادلهای که فراروی قاضی است، گامی دیگر، هرچند کوتاه، به سوی عدل و انصاف برداشته شود.
در بخش نخست کتاب ادله اثبات دعاوی کیفری، شرایط اقامه دعوی؛ یعنی: بلوغ و عقل، عدم حجر به دلیل سفه، اجنبی نبودن از دعوی، وجود مدعی علیه، اثر داشتن دعوی، معلوم بودن اجمالی مورد دعوی، جازم بودن مدعی و معین بودن مدعی علیه که گفته میشود برای اقامه دعوی لازم است، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم، کلیات، سپس ادلّه چهارگانه اثبات دعوی: اقرار، شهادت، علم قاضی و قسامه در باب جنایات به تفصیل مورد بحث واقع شده است که امید است مفید واقع شود.
تحصیل دلیل از طریق آزمایش قضایی (آزمایش ایزدی)، قتال قضایی و جنگ تن به تن در مقاطع خاصی از تاریخ، در بسیاری از کشورها رایج بوده است. «دوئل» یا جنگ تن به تن که برای اولین بار در تاریخ قضای جهان توسط اقوام باستانی ژرمن وارد سیستم دادرسی شد، در بسیاری از کشورهای دنیا گسترش یافت و از جمله در انگلستان توسط «نورمانها» تا قرن نوزدهم در قوانین مدوّن حفظ شد.
مسابقات رزمی یا «گلادیاتوری» سال های سال جزئی از مقررات دستگاه قضایی روم باستان بود که محکومان به مرگ (متهم به قتل، سرقت، آتش زدن اموال و...) را در میدان بزرگ و معروفی به نام «کلیئو» وادار به جنگ تن به تن میکردند و یا به نبرد با حیوانات وحشی و درندگان خطرناک وامیداشتند تا هم نمایش هیجانانگیزی ترتیب داده باشند و هم اگر شخص محکوم (گلادیاتور) بر رقیب خود غالب میآمد، حکم قبلی دادگاه نقض گشته، آزاد میگردید و به این ترتیب، بیگناه بودنش محرز میشد.