مهرداد صدقی (متولد ۱۳۵۶ در بجنورد)، دانشآموخته دکترای صنایع چوب و کاغذ و عضو هیئتعلمی دانشگاه گنبدکاووس و ساکن گرگان است.
زندگینامه و معرفی آثار مهرداد صدقی
نویسنده ایرانی که طنزنویسی را در دوران تحصیل آغاز کرد و نخستین اثر منتشرشدهاش به نخستین جشنواره طنز دانشجویان در سال ۱۳۷۹ بازمیگردد. اولین کتاب ایشان با عنوان «نقطه ته خط» منتشر شد، اما شهرت اصلی او با کتاب «آبنبات هلدار» رقم خورد. وی تاکنون موفق به کسب مقامهای ممتاز در جشنوارههای ادبی و هنری متعددی شده است. سبک نوشتار او ساده، و پر از شوخیهای ملموس و روزمره است.
از شناختهشدهترین آثار صدقی میتوان به مجموعه پنججلدی «آبنباتها» شامل عناوین «آبنبات هلدار»، «آبنبات دارچینی»، «آبنبات نارگیلی»، «آبنبات پستهای» و «آبنبات لیمویی» اشاره کرد. سریال تلویزیونی «پدر پسری» که در رمضان ۱۳۹۹ از شبکه پنج پخش شد، نیز بر اساس کتاب «آخرین نشان مردی» نوشته او ساخته شده است.
.jpg)
کتاب های مهرداد صدقی
بعضی دیگر آثار مهرداد صدقی عبارتند از:
تعلیمات غیراجتماعی
دومین نشان مردی
سال سیل
لعبتکان
دژاوو
میرزا روبات
مغزنوشتههای یک نوزاد
مغزنوشتههای یک جنین
رقص با گربه ها
ترتیب کتاب های مهرداد صدقی
«آبنباتها» عنوان مجموعهای پنججلدی از رمانهای مهرداد صدقی است که تألیف آن از تیرماه ۱۳۹۰ آغاز شد و در بهمنماه (1403) پایان رسید. سه جلد این مجموعه با عناوین «آبنبات هلدار»، «آبنبات دارچینی» و «آبنبات نارگیلی» را انتشارات سوره مهر منتشر کرده است، «آبنبات پستهای» توسط نشر چرخوفلک به چاپ رسیده و انتشار جلد پایانی «آبنبات لیمویی» مجدداً به سوره مهر سپرده شده است.
این مجموعه روایتگر زندگی «محسن» شخصیت محوری داستانهاست که بهعنوان نمادی بارز از کودکان دهه شصتی تصویر شده است. او در طول این رمانِ چندجلدی رشد میکند و ویژگیهای شاخص نسلی که در دهه ۶۰ خورشیدی کودکی و نوجوانی را تجربه کردهاند، در وجودش تجلی یافته است.
مهرداد صدقی در توضیح انگیزه خود برای خلق آثارش به ضرورتی تاریخی اشاره میکند که سالها پیش از نگارش جلد نخست مجموعه «آبنباتها» در ذهنش شکل گرفت. او از تجربهای شخصی سخن میگوید، دوستان و اطرافیانش، بهویژه آنهایی که درگیر مشکلات زندگی مدرن بودند، بارها از او بهعنوان یک اهل کتاب، درخواست راهنمایی میکردند. آنها نه به دنبال کتابهای روانشناسی زرد، بلکه در جستوجوی رمانها و داستانهایی بودند که بتواند حالشان را بهبود بخشد.
صدقی توضیح میدهد که ادبیات داستانی ایران از زمانی که سبک کلاسیک قصهگویی به روایت مدرن تبدیل شد، همواره در فضایی تلخ غوطهور بوده است. به باور او، این پدیده تصادفی نبوده؛ چراکه بسیاری از نویسندگان و مترجمان پس از دوره مشروطه، خود فعالان سیاسی بودند و آثارشان تحتتأثیر اوضاع پرتنش آن دوران شکل گرفت. افزون بر این، سایه سنگین استعمار بر فرهنگ و ادب ایران، و همچنین مصائب محیطی مانند قحطیهای مکرر که زندگی مردم را به سختی میکشاند، تأثیری عمیق بر روان جمعی جامعه و در نتیجه بر ادبیات گذاشت.
این پیشینه تاریخی، صدقی را به سمت خلق آثاری سوق داد که در عین حفظ ارزشهای ادبی و ساختار مستحکم، به بهبود حال مخاطب نیز کمک کند. خط قرمز او در مجموعه «آبنباتها» این بود: «حداقل باری بر دوش خواننده اضافه نکند.» اگرچه در بخشهایی از داستانهایش صحنههایی وجود دارد که بهطور طبیعی فضایی تلخ را میطلبد، اما او عمداً از افزودن بر این تلخیها پرهیز میکند. در عوض، بر جنبههایی تمرکز دارد که امید و تسلی را به مخاطب القا کند. هدف نهایی او خلق ادبیاتی بود که بیآنکه از واقعیتهای اجتماعی چشم بپوشد، روحیهبخش باشد و بر دوش انسانِ خسته امروزی، سنگینی مضاعف نگذارد.
نویسنده در توضیح ایده شکلگیری رمانهایش بیان میکند که سن شخصیت اصلی (محسن) را عمداً همسن خود انتخاب کرده تا تسلط بیشتری بر جهانبینی راوی داشته باشد. همچنین شهر زادگاه محسن را منطبق بر محل زندگی خود (بجنورد) برگزید تا بتواند فضایی آشنا و باورپذیر را تصویر کند، هرچند تأکید دارد که تمامی داستانها کاملاً تخیلی و ساختگی هستند.
استفاده از ظرفیتهای فرهنگی اقلیمهای خاص، امکانی ارزشمند در رماننویسی است. صدقی در این مجموعه از برخی رسوم بجنورد و حتی گویش رایج آن منطقه بهره برده است، اما این مجموعه را نمیتوان داستانی صرفاً بومی دانست؛ چرا که ماجراهای آن قابلیت بازسازی در هر جغرافیای دیگری را دارد.
این رمانها برای بزرگسالان نوشته شدهاند، اما خوانش آن توسط نوجوانان به میزان کتابخوان بودنشان بستگی دارد. بازخوردهای مثبت نوجوانان از این مجموعه نشان میدهد که میتواند برای آنان هم جذاب باشد. در «آبنباتها» با رویکردی اخلاقمحور و بیان طنز، به برخی معایب رفتاری اشاره شده است؛ اما به گونهای که مخاطب را دلزده نمیکند و همین، آن را برای نوجوانان نیز خواندنی میسازد.
مهرداد صدقی مطالعه این مجموعه را به همه پیشنهاد میکند، هدف او از خلق آن، آفرینش اثری شبیه «تراپی» است تا حال مخاطب را حتی در طول مدت مطالعه بهبود بخشد. این اولویت اوست، فارغ از بحثهای ساختار ادبی یا گروه سنی. همچنین در آثارش همواره بر اهمیت نهاد خانواده تأکید دارد؛ چرا که خانواده سالم میتواند در مواجهه با مشکلات، پشتیبان قدرتمندی برای افراد باشد. مجموعه «آبنباتها» مسیر عبور از سختیها را ترسیم میکند؛ نه با نادیده گرفتن مشکلات، بلکه با آموزش چگونگی غلبه بر موانع زندگی. این مسیر را شخصیت اصلی داستان گامبهگام طی میکند.
کتابهای مهرداد صدقی
در ادامه با این مجموعه و تعدادی دیگر از آثار این نویسنده آشنا میشوید:
آبنبات هل دار
جلد نخست از مجموعه «آبنباتها»، در یکی از محلههای قدیمی شهر بجنورد میگذرد و نویسنده، با زبان طنز، حالوهوای نوستالژیک دهه شصت را بازسازی میکند. کتاب داستان خانواده محسن را روایت میکند که در بحبوحه جنگ، فرزند ارشدشان به جبهه اعزام میشود. در لحظه وداع، برادر بزرگتر زیر گوش محسن نجوا میکند: «از این پس تو مرد اول خانهای و نباید بگذاری آب در دل مادرجان و آقاجان تکان بخورد» این سپردن مسئولیت ناگهانی، باعث میشود محسن نوجوان (شخصیت محبوب داستان) احساس بزرگی کند و با رفتارهای کودکانهاش در این نقش جدید، ماجراهای شیرین و طنزآمیزی را رقم بزند. این کتاب در سال ۱۳۹۳ برنده کتاب سال چهاردهمین جایزهی ادبی شهید حبیب غنیپور شد.
آبنبات هل دار
آبنبات پسته ای
جلد دوم از مجموعه «آبنباتها»، ماجراهای طنزآلودِ محسن نوجوان را در بستر پرتلاطم اوایل دهه ۷۰ خورشیدی (1370–۱۳۷2) به تصویر میکشد. داستان با تلاش محسن برای کشف رازِ دوستش سعید کلید میخورد. کنجکاوی که او را در چرخهای از موقعیتهای خندهدار و پرفرازونشیب قرار میدهد؛ تا جایی که آرزو میکند کاش هرگز پای این کشف و شهود را باز نکرده بود. حضور پررنگ خواهر دمبختش ملیحه و هجوم خواستگاران رنگارنگ به خانه، بستر اصلی ماجراهای تعاملی طنز کتاب است. رفتارهای نوجوانانه محسن با این داوطلبان ازدواج – از شوخیهای کودکانه تا موشکافیهای ناخواسته – لحظات مفرح داستان را میسازد. صدقی بهمهارت، وقایع جهانی و داخلیِ آن دوره (فروپاشی شوروی، تخریب دیوار برلین، حمله صدام به کویت، المپیک ۱۹۹۲ بارسلون، انتخابات مجلس چهارم) را در قالب گفتگوهای روزمره خانواده و همسایگان گنجانده و تأثیر این رویدادها بر زندگی مردم عادی کوچه و بازار را با چاشنی نوستالژی و طنز روایت میکند.
آبنبات پسته ای
آبنبات دارچینی مهرداد صدقی
جلد سوم از مجموعه «آبنباتها»، ماجراهای طنزآلود محسن را در فضای نوستالژیک نیمه اول دهه ۷۰ (۱۳۷۲–۱۳۷4) روایت میکند. این رمان کوتاه و پرکشش، محسن نوجوان را در چرخهای از اتفاقات پیشبینینشده قرار میدهد که نهتنها زندگی خودش، بلکه اطرافیانش را دگرگون میسازد و صحنههای کمیک ماندگاری خلق میکند. شخصیت محوری «پدر دریا» با نقشآفرینی تأثیرگذار، موتور محرک بسیاری از این ماجراهاست. صدقی در این اثر، فراتر از طنز محض، با رهیافتی هوشمندانه مسائل اجتماعی آن دوره را از نگاه رشدیابنده محسن میکاود.
آبنبات دارچینی
آبنبات نارگیلی
جلد چهارم از مجموعه «آبنباتها»، با وجود قصهای مستقل، همچون دیگر جلدهای مجموعهی «آبنباتها»، ماجراهای محسن را روایت میکند؛ پسری که در مواجهه با موقعیتهای ناخواسته، موقعیتهای طنزآمیزی خلق میکند. این جلد که پس از «آبنبات دارچینی» منتشر شد، محسن را در دوران دانشجویی و در فضای نیمه دوم دهه ۷۰ دنبال میکند. زمانی که محسن بیست سال دارد و دانشجوی دانشگاه گرگان شده است. او در نامهای خطاب به دوستش امین، از شرح حال خود و خانوادهاش میگوید و جویای حال تکتک اعضای خانوادهی امین میشود. محسن در پایان اقرار میکند که تمام این پرگوییها به این خاطر بوده که بتواند سر صحبت را راجعبه دریا، خواهر امین، باز کند… همچون آثار پیشین صدقی، فضایی نوستالژیک دارد و رویدادهای آن دوره را زنده میکند. همچنین، تأثیر آشکار شرایط اجتماعی حاکم بر زندگی راوی، در لایههای مختلف این رمان بازتاب یافته است.
آبنبات نارگیلی
آبنبات لیمویی مهرداد صدقی
جلد پنجم و آخرین جلد از مجموعه پرفروش «آبنباتها»، فرازونشیبهای عشق و بلوغ عاطفی محسن را در اواخر دهه ۷۰ با طنزی گزنده و نوستالژیک روایت میکند. این جلد که ادامه ماجرای عاشقانه محسن در «آبنبات نارگیلی» است، او را در آستانه جوانی نشان میدهد. محسن فارغالتحصیل، پس از سالها عشقِ پنهان به دریا (خواهر امین)، دل به دریا میزند و احساسش را اعتراف میکند، اما با پاسخ تلخ او مواجه میشود. از یک سو دریا را برای همیشه از دست میدهد، از سوی دیگر دوستی دیرینهاش با امین به تلخی میگراید. اکنون محسن در اوج سردرگمی، باید بار سنگین ترشی شکست عشقی و شیرینی گذار از نوجوانی به بزرگسالی را بر دوش بکشد.
آبنبات لیمویی
لعبتکان
رمانی مهیج و جذاب را در ژانر فانتزی، معمایی و اسطورهای که در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. حتی میتوان عنوان «تاریخی» را نیز به آن افزود، زیرا بر اساس چند داستان کمتر شنیده شده از شاهنامه فردوسی، ولی با یک رویکرد تازه به رشته تحریر در آمده است. این کتاب به خصوص برای مخاطبانی که کارهای فانتزی دوست دارند، کتاب جذابی است. لعبتکان در اختتامیه چهارمین جایزه ملی داستان حماسی که در جوار آرامگاه فردوسی در مهر ماه سال ۱۴۰۳ برپا شده بود، علاوه بر نشان جایزه ملی و لوح تقدیر، رتبه سوم بخش رمان را به خود اختصاص داد.
آخرین نشان مردی
مجموعهای از داستانهای طنز است که به وقایع و موقعیتهای خندهدار دوران دانشجویی میپردازد. این کتاب از زبان حامد، دانشجویی که در حال نوشتن پایاننامه است، روایت میشود و حوادث و بحثهای جالبی که در حین نوشتن پایاننامه برای او رخ میدهد، به طنز تبدیل شدهاند. این کتاب در انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
آخرین نشان مردی
دومین نشان مردی
مهرداد صدقی جایی درباره کتاب عنوان کرده است که هرکس کتاب دومین نشان مردی را بخواند حتما به هرکس که دوست داردآن را هدیه میدهد، چرا این را گفته؟احتمالا پای یک ماجرای عاشقانه جذاب در میان آمده است و به قولی بعد خواندن کتاب به کسی که دوست دارید فکر میکنید. کتاب دومین نشان مردی سرتاسر پر از فضای مفرح، شاد و نوستالژیک است. کتاب دومین نشان مردی جلد دوم کتاب آخرین نشان مردی است. در کتاب دومین نشان مردی، وقایع و موقعیتهای طنزآمیز دوره دانشجویی به قلم مهرداد صدقی به رشته تحریر درآمده و برای افرادی که دوره دانشجویی را تجربه کردهاند یادآور خاطرات و همچنین برای افرادی که ذهنیتی از فضای دانشجویی ندارند، میتواند جذاب باشد.
دومین نشان مردی
رقص با گربه ها
کتاب «رقص با گربه ها» رمانی است در فضایی متفاوت و زاییده تخیل یک نویسنده جوان اما موفق. قصه از یک اتفاق عجیب شروع می شود؛ از تولد نوزادی که 12 سالش است و به خاطر تصادف مادرش و به کما فرو رفتن او تقریبا 11 سال بیش از حد معمول در شکم مادرش می ماند و درکی از دنیای واقعی ندارد و تمام درکش مربوط می شود به خاطرات مادرش و چیزهایی که او در ذهن دارد، تا اینکه پزشکان تصمیم می گیرند به خاطر سلامت مادر این بچه را به دنیا بیاورند…
رقص با گربه ها
مغز نوشته های یک جنین
شما در این کتاب دنیا را از دیدی متفاوت خواهید دید. با نگاه یک نوزاد به دنیا بنگرید، آن هم با قلم طنز مهرداد صدقی. در این کتاب ماجرای به دنیا آمدن یک نوزاد همراه با تصاویری بامزه لحظات فرحبخشی را برای شما فراهم خواهد آورد.
افتخارات مهرداد صدقی
از افتخارات مهرداد صدقی در کنار کسب جوایز متعدد و داوری و حضور در محافل و رسانه و فعالیتهای مختلف فرهنگی، هنری و ادبی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
چهره سال طنز توسط حوزه هنری،
دریافت نشان هدهد سفید توسط نهاد کتابخانههای کشور،
تقدیر شده در روز هنر انقلاب،
کتاب سال جشنواره غنیپور در بخش انقلاب اسلامی،
انتخاب بهعنوان شهروند نمونه و کسب نشان جایزه ملی.
جدیدترین کتاب مهرداد صدقی
آثار مهرداد صدقی را میتوانید در لینک ذیل ملاحظه فرمایید.
