در این نوشتار، تلاش شده بهترین کتابهای داستان کودک ایرانی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان معرفی شوند تا والدین و مربیان بتوانند کتاب مناسب هر سن را به راحتی انتخاب کنند و تجربهای آموزنده و سرگرمکننده برای کودکان فراهم کنند.
معرفی بهترین کتابهای داستان کودک ایرانی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
کتاب و قصه از نخستین ابزارهایی هستند که دنیای کودکان را شکل میدهند و تخیل، خلاقیت و شناختشان از جهان پیرامون را پرورش میدهند. کتابخوانی دایره لغات، مهارتهای زبانی و تواناییهای تفکر و حل مسئله را تقویت میکند، همدلی و مهارتهای اجتماعی کودکان را رشد میدهد و علاقه به یادگیری مادامالعمر را در آنها ایجاد میکند.
در این میان، نقش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بسیار پررنگ است. کتابهای کانون نهتنها شمارگان بالایی دارند، بلکه دسترسی به آنها در سراسر کشور آسان است؛ از شهرهای بزرگ گرفته تا کوچکترین روستاها، کتابخانههای کانون برقرار هستند و کودکان میتوانند به راحتی از این منابع بهره ببرند. این گستردگی انتشار و دسترسی باعث شده آثار شاخص و ماندگار کانون، به یکی از مهمترین پایههای رشد ادبی و فرهنگی کودکان در ایران تبدیل شود.
در این نوشتار، تلاش شده بهترین کتابهای داستان کودک ایرانی کانون معرفی شوند تا والدین و مربیان بتوانند کتاب مناسب هر سن را به راحتی انتخاب کنند و تجربهای آموزنده و سرگرمکننده برای کودکان فراهم کنند.
کتاب قصههای خوب برای بچههای خوب (9+ سال)
قصههای خوب برای بچههای خوب (8 جلدی)، اثر مرحوم مهدی آذریزدی، شامل هشت جلد و یکی از آثار ماندگار ادبیات کودک و نوجوان ایران است که با داستانهایی جذاب و آموزنده، مفاهیم اخلاقی و تربیتی را به کودکان منتقل میکند.
این مجموعه شامل داستانهایی از آثار برجسته ادب فارسی مانند «کلیله و دمنه»، «مرزباننامه»، «مثنوی مولوی» و «قصههای قرآن» است که به زبانی ساده و دلنشین برای نسل جدید بازنویسی شدهاند. کتابهای این مجموعه علاوه بر سرگرمکننده بودن، سرشار از اندرزهای ارزشمند و آموزههای اخلاقی هستند و به رشد فکری و معنوی کودکان کمک میکنند. در این آثار، شخصیتهای متنوعی از دنیای حیوانات تا انسانهای مذهبی معرفی شدهاند و دنیای خیالانگیز و مفاهیم تربیتی به بهترین شکل ممکن به کودکان ارائه شده است.
این مجموعه در سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۳ میلادی) برنده جایزه یونسکو شد و در سال ۱۳۴۵ نیز جایزه سلطنتی کتاب سال را از آن خود کرد. برخی کتابهای این مجموعه از سوی شورای کتاب کودک نیز به عنوان کتاب برگزیده سال شناخته شدهاند و مجموعه به زبانهای اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه شده است.
مرحوم مهدی آذریزدی، که به عنوان پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران شناخته میشود، این مجموعه را در زمانی نگاشت که کتابهای مناسب برای کودکان محدود بود، تا کودکان و نوجوانان با میراث ادبی و تربیتی خود آشنا شوند و در آنها خودباوری و اعتماد به نفس شکل بگیرد.
مجموعه قصه های خوب برای بچه های خوب
کتاب کلاه کیه؟ (2+ سال)
کلاه کیه؟، نوشتهی مجید راستی، این اثر داستانی کوتاه و شیرین دربارهی کلاهی است که روی شاخهی درختی جا مانده و حالا حیوانات جنگل با کنجکاوی به دنبال صاحب آن میگردند.
راستی در این کتاب با زبانی ساده و صمیمی، مفاهیمی چون مالکیت، همکاری و اشتراکگذاری را در قالب موقعیتی روزمره و ملموس برای کودک روایت میکند. ساختار کتاب بر پایهی گفتوگو و کنجکاوی شکل گرفته و تلاش دارد تا با ایجاد پرسشهایی ساده، ذهن کودک را به تفکر وادارد. همین ویژگی باعث میشود که خواندن داستان برای خردسالان، تجربهای پویا و مشارکتی باشد. تصویرگری سحر میرحسینی با رنگهای زنده و ترکیببندیهای شاد، فضای کتاب را پرتحرک و جذاب کرده و در درک بهتر داستان نقش مؤثری دارد.
کلاه کیه؟
کتاب قصههای کوتی کوتی (4+ سال)
قصههای کوتی کوتی (4 جلدی)، «شام سرد شد کوتی کوتی»، «سرما نخوری کوتی کوتی»، «دنیا را بلرزان کوتی کوتی» و « پرواز کن کوتی کوتی» عنوانهای اولین تا چهارمین کتاب این مجموعه است.
این مجموعه که به قلم فرهاد حسنزاده نوشته شده، داستان یک هزارپای بامزه و پرماجرا را روایت میکند؛ هزارپایی که ماجراهایش بهاندازهی پاهایش زیاد و گاهی هم دردسرساز است! حسنزاده با زبانی طنزآمیز و خیالانگیز، دنیایی پر از اتفاقهای خندهدار و آموزنده برای کودکان خلق کرده است.
قصههای کوتیکوتی در سالهای اخیر به یکی از محبوبترین مجموعههای ادبیات کودک، بهویژه میان اعضای مراکز فرهنگیهنری کانون پرورش فکری سراسر کشور، تبدیل شده و از پرفروشترین آثار کانون به شمار میرود. در پی استقبال گسترده، این مجموعه به زبانهای کردی، انگلیسی، چینی، ترکی، عربی، سوئدی و مالایایی نیز ترجمه و منتشر شده است.
تصویرگریهای هدی حدادی با نگاهی شاعرانه و خلاق، بر جذابیت کتاب افزوده و دنیای پرشور هزارپای داستان را زندهتر کرده است. این داستانهای تمثیلی و طنزآمیز در کنار خنده و سرگرمی، پیامهای تربیتی و انسانی را نیز به شکلی لطیف و کودکانه منتقل میکنند.
موفقیتهای مجموعه کتاب:
• نامزدی در هشتمین جشنواره دوسالانه کتاب برتر کودک و نوجوان
• نامزدی در پانزدهمین دوره جایزه ادبی شهید حبیب غنیپور (1394)
• قرار گرفتن نسخهی انگلیسی کتابهای دوم و سوم مجموعه در فهرست نامزدهای پانزدهمین دوره جشنوارهی کتاب رشد در بخش کتابهای خارجی (1394)
• دریافت امتیاز پنج لاکپشت پرنده در چهاردهمین جشن امضای این رویداد (1394)
• معرفی در بستههای پیشنهادی جایزه لاکپشت پرنده به مناسبت ۱۶ مهر (روز جهانی کودک) و شب یلدا (سال ۱۳۹۷)
شام سرد شد کوتی کوتی
سرما نخوری کوتی کوتی
دنیا را بلرزان کوتی کوتی
پرواز کن کوتی کوتی
کتاب قدم یازدهم (4+ سال)
قدم یازدهم، اثر ماندگار زندهیاد سوسن طاقدیس با تصویرگری علیرضا گلدوزیان، که از شاخصترین آثار ادبیات کودک ایران به شمار میرود. داستان، زندگی یک شیر کوچولو را روایت میکند که در قفس باغوحش به دنیا آمده است. قفس آنقدر کوچک بود که تنها اجازه داشت ده قدم راه برود؛ اگر بیشتر راه میرفت، سرش به میلههای قفس میخورد. او کمکم یاد گرفت هرگز از مرزهای آهنی فراتر نرود و دنیا را در همان محدوده تصور کند، تا اینکه روزی نگهبان قفس فراموش کرد در را ببندد…
نسخه صوتی کتاب با روایت آزاده مقدم (گوینده قصههای شب رادیو) منتشر شده و پویانمایی آن به کارگردانی مریم کشکولینیا و به سفارش امور سینمایی کانون، جوایز متعددی از جشنوارههای بینالمللی کسب کرده است. این اثر تأثیرگذار علاوه بر گنجانده شدن در کتابهای درسی، به زبانهای انگلیسی و کردی نیز ترجمه شده است.
قدم یازدهم
کتاب یک جای خوب، یک خواب خوب! (4+ سال)
یک جای خوب، یک خواب خوب!، از مجموعه «قصههای مرغک»، قصه موشی را روایت میکند که به دنبال جای مناسبی برای خوابیدن میگردد. داستان ساده و دلنشین، همراه با تصویرگری جذاب، کودکان را در دنیای خیال و تجربههای روزمرهی حیوانات همراهی میکند.
مجموعه «قصههای مرغک» با ترکیب بازی، سرگرمی و تصویرگری، به بالابردن تواناییهای مختلف کودکان کمک میکند. این کتابها به کودکان کمک میکنند تا دنیای پیرامون خود را بهتر حس کنند و بشناسند، با کنجکاوی به دنیا نگاه کنند، حساس و جستوجوگر بار بیایند، ذهنشان پرورش پیدا کند و نیروی اندیشه در آنها رشد کند.
کتاب «یک جای خوب، یک خواب خوب!» به نویسندگی و تصویرگری سمانه قاسمی، تجربهای جذاب و آموزنده از دنیای حیوانات و حل مسئلهی روزمره به آنها ارائه میدهد.
یک جای خوب، یک خواب خوب!
کتاب خداحافظ راکون پیر (7+ سال)
خداحافظ راکون پیر، اثر کلر ژوبرت، داستانی لطیف و عمیق درباره تولد، زندگی و مرگ است که به کودک بینشی تازه میدهد و زندگی و مرگ را نه بهعنوان نقطههای متضاد، بلکه حلقههای بههمپیوسته چرخهای طبیعی معرفی میکند.
در زیر تپهای کنار جنگل، خرگوش مادر در حال زایمان شش فرزندش است، اما هفتمی میخواهد در آنجا بماند و قصد به دنیا آمدن ندارد! خرگوش پدر برای کمک، راکون دانا را مییابد و از او میخواهد تا خرگوش کوچک را به دنیا بیاورد. راکون کنار مادر مینشیند و با توصیف زیباییهای جهان، خرگوش هفتم را ترغیب به تولد میکند. پس از به دنیا آمدن، نام او را «تک» میگذارند. تک و راکون پیر دوستهای صمیمی میشوند و راکون با حوصله به پرسشهای کودکانهی تک دربارهی جهان پاسخ میدهد. روزی راکون به تک خبر میدهد که باید به سفری همیشگی برود و با توصیف دنیایی زیباتر از این جهان، تصویری امیدبخش و اسرارآمیز از زندگی پس از مرگ برای او ترسیم میکند. سرانجام، روز وداع فرا میرسد و راکون پیر چشم از جهان فرو میبندد….
خداحافظ راکون پیر
کتاب موش سر به هوا (7+ سال)
موش سر به هوا، داستان هفت موش دوست است که با هم به سفر میروند. شش موش گروه، سر به زیر و منظم هستند، اما موش هفتم که به «موش سر به هوا» معروف است، کمی بیدقت و فراموشکار است که همیشه نگاهش به آسمان است.
این اثر به شکلی ظریف به موضوع تفاوتها و ویژگیهای فردی میپردازد و نشان میدهد چگونه یک ویژگی شخصیتی که ممکن است در نگاه اول منفی تلقی شده و مورد سرزنش دیگران قرار بگیرد، میتواند در موقعیتهای خاص و غیرمنتظره تبدیل به نقطه قوتی ارزشمند و کارآمد شود. فرهاد حسنزاده، که نامزد نهایی جایزه معتبر هانس کریستین اندرسن نیز بوده است، در این داستان در واقع درباره کودکانی مینویسد که نگاهی متفاوت به جهان دارند و نشان میدهد که تفاوت نه تنها عیب نیست، بلکه میتواند منشأ تواناییهای ویژه باشد.
موش سر به هوا
کتاب کرم سه نقطه (7+ سال)
کرم سه نقطه، نوشتهی سروناز پریش، داستانی لطیف و اندیشمندانه دربارهی شناخت خود و جستوجوی ارزشهای درونی است.
داستان دربارهی کرم خاکی کوچکی است که در دل زمین زندگی میکند، اما برخلاف دیگر کرمها که به سکوت و پنهانزیستی عادت کردهاند، رویایی بزرگ در سر دارد. او میخواهد راهی متفاوت را دنبال کند و به آرزوهایش برسد. «کرم سهنقطه» همواره در تلاش است تا دیگران او را ببینند، کارهایش را تحسین کنند و به او بگویند «آفرین». از ساختن تونل گرفته تا خاموش کردن آتش جنگل، همه را با این امید انجام میدهد که مورد توجه و تأیید دیگران قرار گیرد.
اما در میانهی راه درمییابد که با وجود همهی تلاشها و موفقیتها، احساس تنهایی و خستگی در وجودش سنگینی میکند. همین جاست که پرسشی مهم در دلش شکل میگیرد: آیا ارزش واقعی او به تحسین دیگران وابسته است یا باید در درون خود به دنبال معنا و رضایت بگردد؟
«کرم سهنقطه» در قالب داستانی ساده و شاعرانه، مفاهیمی چون خودباوری، ارزش ذاتی انسان، و نیاز به دیده شدن و پذیرفته شدن را به زبانی کودکانه بیان میکند و میتواند بهانهای برای گفتوگوهای عمیق میان والدین، مربیان و کودکان دربارهی اعتمادبهنفس و شناخت خویشتن باشد.
کرم سه نقطه
کتاب در جست و جوی خدا (7+ سال)
در جستوجوی خدا، به نویسندگی و تصویرگری کلر ژوبرت، داستان سنجابی کوچک به نام موشکا را روایت میکند که هر روز از بالای درخت شاهد صدا زدن خدا توسط بیبی سکینه بود، اما کسی پاسخ نمیداد. روزی موشکا تصمیم میگیرد خود به دنبال خدا برود تا پاسخ بیبی سکینه را پیدا کند. آیا او موفق میشود؟
ژوبرت در این کتاب با بهرهگیری از داستانهای حیوانات، بهصورت غیرمستقیم به مفاهیم دینی و خداشناسی میپردازد و مفاهیم معنوی را برای کودکان قابل درک میسازد.
این اثر، که پیشتر برگزیده جشنواره کتاب رشد شده است، از پرخوانندهترین کتابها در مراکز فرهنگیهنری و یکی از پرفروشترین آثار کانون به شمار میرود و حق نشر آن پیشتر به زبانهای ترکی استانبولی، اسپانیایی و عربی واگذار شده است.
در جست و جوی خدا
کتاب این باغ بزرگ باورنکردنی (9+ سال)
این باغ بزرگ باورنکردنی، اثر نادر ابراهیمی از مجموعه «ایران را عزیز بداریم»، که تلاش دارد میهن و طبیعت آن را به شیوهای نو و جذاب به مخاطب معرفی کند. ابراهیمی در این اثر، مانند سایر کتابهایش برای کودکان، هدف دارد حس وطنپرستی را از دوران کودکی در مخاطب ایجاد و تقویت کند و ارزشهای فرهنگی، طبیعی و ملی ایران را به آنها نشان دهد.
در این کتاب، موضوع اصلی میوهها و تنوع شگفتانگیز آنها در ایران است. نویسنده به کودکان یادآوری میکند که سرزمینشان سرشار از منابع طبیعی و ثروتهای گوناگون است و همزمان اهمیت حفاظت و پاسداری از این سرمایهها را نیز به آنها میآموزد. تصویرگری اثر توسط مهرناز رشنو انجام شده و همراه با متن داستانی، تجربهای جذاب و آموزنده برای گروه سنی کودک و نوجوان فراهم میآورد.
این اثر، با زبان ساده و تصویری دلنشین، علاوه بر سرگرم کردن کودکان، حس تعلق و علاقه به وطن و شناخت زیباییهای طبیعی آن را در آنها پرورش میدهد و از جمله کتابهای شاخص ادبیات کودک ایران به شمار میرود.
این باغ بزرگ باورنکردنی
کتاب قصهی زندگی یک برگ (9+ سال)
قصهی زندگی یک برگ، نوشتهی نادر ابراهیمی، داستانی ساده اما پرمعنا را برای کودکان و نوجوانان روایت میکند. این کتاب سیر زندگی یک برگ را از جوانی تا پیری به تصویر میکشد و در این مسیر، چرخهی حیات موجودات و تغییرات محیط پیرامون را به مخاطب نشان میدهد. نگاه دقیق نویسنده به طبیعت و پدیدههای روزمره، باعث شده است که داستانی ملموس و در عین حال آموزنده شکل بگیرد، داستانی که توجه خواننده را به جزئیات ساده اما پرمعنا جلب میکند.
تصاویر کتاب نقش ویژهای دارند؛ آنها فراتر از همراهی متن عمل میکنند و قصههایی در دل خود دارند که خواننده با دقت میتواند آنها را کشف کرده و در ذهن خود تکمیل کند. این ویژگی کتاب را به اثری مناسب برای کودکان در مواجهه با مفاهیمی مانند تغییر، رشد و چرخه زندگی تبدیل کرده و فضایی فراهم میکند تا والدین، معلمان و مربیان بتوانند گفتوگوهای تربیتی و آموزشی با آنها داشته باشند.
قصه ی زندگی یک برگ
کتاب افسانه کچل کفترباز (9+ سال)
افسانه کچل کفترباز، نوشته و تصویرگری لیسا جمیلهبرجسته، از آثار ماندگار و خیالانگیز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است.
داستان دربارهی حاکمی است که با وجود در اختیار داشتن همهچیز، خوشبخت نیست. از زمانی که همسرش را از دست داده، دنیا برایش تیره و بیروح شده و شادی از دلش رفته است. او نه خود شادی میکند و نه اجازه میدهد دیگران شاد باشند. در نزدیکی قصر، پسرکی کچل با مادرش در کلبهای کوچک زندگی میکند. دلخوشی او کفترهایش هستند؛ پرندههایی که با عشق نوازششان میکند، به آنها دانه میدهد و هنگام غروب، پروازشان را تماشا میکند. صدای نی او، همراه با پر زدن کفترها، نغمهای از آزادی و زندگی در برابر سکوت و سردی قصر حاکم است…
این داستان در قالبی شاعرانه و نمادین، از شادی، مهربانی، عشق و رهایی سخن میگوید و نشان میدهد که خوشبختی در سادگی و دوستی نهفته است، نه در قدرت و ثروت.
کتاب «افسانه کچل کفترباز» در سال ۱۳۸۷ با خط بریل ویژه نابینایان نیز منتشر شد و بر اساس آن، انیمیشنی به کارگردانی صادق جوادی و نمایش تئاتری به کارگردانی آزاده انصاری از سوی کانون تولید شده است.
افسانه کچل کفتر باز
کتابهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
کتابهای کودک کانون پرورش فکری، دریچهای به دنیای تخیل، خلاقیت و تجربههای تازهاند. هر داستان، فرصتی است برای کشف دوستی، مهربانی و رازهای زندگی، و هر صفحه، جرقهای برای کنجکاوی و یادگیری کودکان. با این کتابها، کودکان نهتنها سرگرم میشوند، بلکه مهارتهای اجتماعی، اخلاقی و تفکری خود را رشد میدهند. پس بیایید آنها را به دنیای قصهها دعوت کنیم و عشق به کتاب و مطالعه را در ذهنهای کنجکاو زنده نگه داریم!
