فقیهان امامی و عرصه های ولایت فقیه

فهرست

پیش گفتار
مقدمه
فصل اوّل: واژگان و دلایل عمومی
مبحث اوّل: بررسی واژگان
1. حاکم
2. امام
3. فقیه
4. سلطان
5. ناظر
6. نائب الغیب
7. والی
مبحث دوم: دلایل عمومی ولایت فقیه از منظر فقیهان
1. نصب فقیه
2. نیابت از امام
3. وکالت از امام
4. ولایت
5. ولایت بر ممتنع
6 . ولایت بر غایب
7. نظارت
8 . آگاهی بیشتر
9. وکالت و نیابت از مالک
فصل دوم: عرصه های ولایت فقیه در باب های مختلف
1. کتاب طهارت
1. امور میت
الف. امام و سرپرستی امور میّت، در نبود ِ ولی (4)
ب. حاکم و به عهده گرفتن نماز میّت، در نبود ِ ولی (6)
ج. اولویت امام الملّ ］ برای امامت نماز میّت (1)
د. حاکم و اقامة نماز جماعت بر میّت یا اذن به آن، در صورت امتناع ولی از اجازه (3)
ه . تقدّم فقیه از اولیا، در صورت تنازع آنها برای امامت نماز میّت (6)
و. رجوع به حاکم، در صورت تعارض اولیای میّت یا شریکان در تعیین قبله (1)
2. طهارت بدن
الف. سلطان و الزام شخص به جدا کردن اعضای دارای حیات الصاق شده به بدن (4)
ب. سلطان و الزام شخص به جدا کردن استخوان حیوان نجس العین از بدن (8)
3. تطهیر اماکن
الف. لزوم اذن از حاکم برای جدا کردن آب غصبی، در صورت ممکن نبودن اجازه از ــــــ مالک (1)
ب. حاکم و اجبار شخص به تطهیر اماکن متبرکه (2)
ج. مجتهد و اجبار شریک به مشارکت در تطهیر چاه و در صورت امتناع، تعیین اجیر ــــ از اموال وی (3)
د. حاکم و اجبار اقوام و همسالان به بیان اوصاف خود، برای تعیین وضعیت ــــ
مضطربه (1)
ه . حاکم و اجبار مضطربه به تعیین زمان حیض (1)
2. کتاب صلات
1. اقامة شعائر
الف. حاکم و استحباب نصب مؤذن عادل (1)
ب. امام و اجبار مردم بر اقامه اذان (2)
ج. جواز دریافت رزق از سلطان اسلام یا نایب وی، برای اذان (2)
د. حاکم و تعیین میزان ارتزاق مؤذن از بیت المال (5)
ه . امام و پرداخت هزینه تعلیم فرایض به کودک، در صورت فقر وی و پدرش (1)
و. فقیهان و جواز اقامة نمازها به جماعت با مردم (4)
ز. امام و استحباب برگزاری نماز استسقا (6)
ح. نماز عیدین و شرطیّت حضور سلطان عادل در وجوب آن (2)
ط. مجتهد و اجبار متعهد به در اختیار گذاشتن مکان برای اقامة نماز، در صورت التزام ــــــ به آن (1)
2. نماز جمعه
الف. نماز جمعه و شرطیّت حضور امام عادل یا منصوب وی (20)
ب. تقدّم امام یا مأمور وی برای اقامة نماز جمعه (1)
ج. لزوم اذن از امام برای امامت نماز جمعه (3)
د. کفایت حضور نایب عام امام برای اقامة نماز جمعه (2)
ه . فقیهان و جواز اقامة نماز جمعه در عصر غیبت (7)
و. فقدان مشروعیت اقامة نماز جمعه در عصر غیبت، در صورت حاضر نبودن فقیه ـــــ جامع الشرایط (1)
ز. حاکم و لزوم حاضر کردن زندانیان بدهکار برای اقامة نماز جمعه و عید (3)
3. نماز جماعت
الف. اولویت امام الملّه یا منصوب وی برای امامت جماعت (4)
ب. اولویت سلطان حق یا نایب او بر صاحب منزل، در به عهده گرفتن امامت ـــــ
جماعت (2)
ج. اولویّت امیر در به عهده گرفتن امامتِ جماعت مسجد (3)
د. تقدّم فقیه، در صورت اختلاف اشخاص برای امامت جماعت (3)
ه . مجتهد و ترجیح یکی از دو شخص برای اقامة نماز در زمین های عمومی، در صورت ـــــ اختلاف در تقدّم (1)
3. کتاب زکات
1. پرداخت زکات
الف. وجوب پرداخت زکات به فقیه (34)
ب. وجوب تحویل زکات به امام، در صورت امر وی (7)
ج. وجوب پرداخت زکات به فقیه برای مصرف آن، در صورت نشناختن مستحق (2)
د. صحیح نبودن پرداخت زکات، در صورت تحویل آن به فقیران توسط مالک و ـــــ درخواست امام برای تحویل به ایشان (3)
ه . فقیه و امر مالک به نیّت در هنگام تحویل زکات (1)
و. اشتراط تراضی امام یا وکیل خاص یا عام وی و مالک برای تبدیل زکات در برخی ــــــــ از فروض (3)
ز. ولایت فقیه بر فقیران و لازم نبودن نیّت در هنگام پرداخت زکات به ایشان (9)
ح. برائت ذمّه مالک زکات، پس از پرداخت آن به فقیه (8)
ط. ضامن نبودن امام یا نایب عام یا وکیل وی، در صورت از بین رفتن زکات (1)
2. اخذ زکات
الف. امام و فرستادن عامل برای حفاظت از غلات و میوه ها بعد از تعلّق زکات به ـــــ
آنها (3)
ب. اختیار حاکم در ملاحظة عدالت برای تعیین عامل، در صورت پرداخت حق الزحمة ــــــ وی از طریق جعاله یااجاره (1)
ج. عامل و دریافت سهم از زکات، در صورت نصب وی توسط حاکم (4)
د. امام و تعیین چگونگی پرداخت حق الزحمه ساعی (9)
ه . امام و تعیین میزان حق الزحمه ساعی (3)
و. حاکم و اخذ حقوق واجب، در صورت امتناع مالک از پرداخت آن (4)
ز. امام و اخذ زکات، در صورت امتناع مالک از پرداخت آن (6)
ح. مجتهد یا نایب وی و تعیین وضعیت نصاب شتر برای اخذ زکات، در صورت غیبت ـــــــ امام (1)
ط. امام و نیّت پرداخت زکات از طرف مالک ممتنع (1)
ی. حاکم و پرداخت زکات اموال میّت، در صورت امتناع وارث (3)
ک. امام یا قائم مقام وی و اخذ زکات از اموال مرتدّ فطری، در صورت ارتداد بعد از ـــــــ تعلّق زکات به اموال وی (4)
ل. امام و اخذ زکات از اموال کودک (4)
م. حاکم و اجبار اولیای مجنون به پرداخت دیون مالی وی (1)
3. مصرف زکات
الف. فقیهان و صرف زکات در مستحقان آن (3)
ب. امام و پرداخت زکات به ابن سبیل، برای بازگشت به وطن (2)
ج. امام و مصرف زکات در سبیل الله (1)
د. امام و پرداخت زکات به زوج، برای ادای مهر زوجه (1)
ه . ساعی و لزوم اذن از امام برای صرف زکات (2)
و. حاکم و تعیین میزان پرداخت زکات به هر یک از اصناف (1)
ز. امام و جواز بیع زکات برای توزیع آن بین مستحقان (1)
ح. امام یا نایب وی و استرداد زکات، در صورت آشکار شدن عدم استحقاق ـــــــ دریافت کننده آن (1)
ط. باز گرداندن زکات به حاکم، در صورت زیاد آمدن یا مصرف آن در غیر مورد نیاز ــــــ و ممکن نبودن تحویل آن به مالک (3)
ی. مجتهد و جواز قرض برای مصارف عمومی و ادای آن از محل دریافت صدقات (1)
4. زکات فطره
الف. وجوب تحویل زکات فطره به فقیه امین (22)
ب. فقیهان و صرف زکات فطره در مستحقان آن (5)
4. کتاب خمس
1. پرداخت خمس
الف. وجوب تحویل خمس به فقیه امین (10)
ب. نایب عام و جواز تبدیل اعیان متعلّق خمس (1)
ج. لزوم پرداخت خمس غنایم، در صورت انجام جنگ با اذن امام یا منصوب وی (1)
د. حاکم و تحویل گنج به وی، در صورت داشتن نشانه های اسلام (1)
ه . حاکم و اخذ خمس از زمین خریده شده توسط ذمّی از مسلمان (3)
و. حاکم و فسخ معامله زمین، در صورت نپرداختن خمس آن توسط ذمّی (1)
ز. حاکم شرع و وجوب رهایی اموال سادات و فقیران از دست ظالم (1)
2. مصرف خمس
الف. «من الیه الحکم» و به عهده گرفتن صرف سهم امام در اصناف موجود (14)
ب. مصرف اموال مختص به امام توسط نایب وی در عصر غیبت (3)
ج. امام و پرداخت سهم سادات، به قدر نیاز آنان (10)
د. تصرّف در انفال، با اذن امام عادل (1)
ه . فقیه و وجوب تقسیم خمس اموالی نظیر غنیمت بر تمام افراد (1)
و. امام و واگذار کردن زمینِ تازه مسلمان به دیگری، در صورت احیا نکردن آن (1)
ز. امام و اجاره دادنِ زمین کافری که با اجبار، مسلمان شده (1)
ح. لزوم اذن از نایب عام برای صدقه دادن مال، در صورت مشخص بودن مقدار و ـــــ مجهول بودن مالک (2)
ط. حاکم شرع و پرداخت خمس به عبد، در صورت اضطرار وی (1)
5. کتاب صوم
احکام روزه
الف. پذیرفتن نظر حاکم شرع در ثبوت هلال ماه (5)
ب. حاکم و گرفتن اجیر از مال میّت، برای قضا کردن روزه های وی (1)
ج. استحباب تحویل کفّاره به مجتهد (2)
6. کتاب اعتکاف
احکام اعتکاف
الف. حاکم و جواز اخراج معتکف متمکّن از مسجد برای ادای دیونش (1)
ب. تعیین مسجد جامع با حکم حاکم، برای اعتکاف (1)
7. کتاب حج
1. حج و زیارت
الف. امام و اجبار مردم بر انجام حج و زیارت پیامبر(ص) (24)
ب. امام و جواز پرداخت هزینه سفر حج و زیارت پیامبر(ص) از بیت المال، در صورت ـــــــ استطاعت نداشتن (1)
ج. حاکم و جواز احرام از طرف کودک (2)
د. حاکم و قضای حج از طرف مستطیع، در صورت وفات وی قبل از احرام (1)
ه . حاکم و جواز اقالة نیابت برای انجام حج، در صورت رضایت طرفین (1)
2. محرمات احرام
الف. لزوم تحویل صید به حاکم با تعذّر مالک، در صورت ودیعه یا عاریه بودن آن در ــــــ نزد وی، هنگام محرم شدن (4)
ب. لزوم جنگ با مسلمان منع کننده از حج، در صورت امر امام یا نایب وی (1)
ج. اذن از حاکم برای خرید جایگزین قربانی، در صورت تلف شدن آن در اثر ـــــ
کوتاهی (1)
8. کتاب جهاد
1. اهل ذمه
الف. امام یا منصوب وی و پذیرفتن ذمّه (10)
ب. امام و تعیین شرایط در عقد ذمّه (2)
ج. امام و تعیین مقدار جزیه (21)
د. تحویل جزیه به امام یا منصوب عام وی (1)
ه . امام و تعیین موارد مصرف جزیه (2)
و. والی و تخریب معابد اهل کفّار، در صورت ساخت آنها پس از انعقاد عقد ذمّه (1)
2. جهاد
الف. مشروع نبودن جهاد، بدون امر امام یا منصوب وی (11)
ب. نیابت مجتهد از امام، برای به عهده گرفتن امر دفاع در برابر متجاوزان (3)
ج. سلطانِ جهاد و تعیین فقیه برای امارت (1)
د. امام و پرداخت هزینه های جنگ از بیت المال (2)
ه . لزوم حضور شخص در جهاد، در صورت الزام ناظر بر امور مسلمین (2)
و. لزوم اذن از سلطانِ جهاد برای پناه دادن به کافر (1)
ز. لزوم اذن از سلطانِ جهاد برای به مبارزه طلبیدن کافر (2)
3. اسرا
الف. امام و تعیین نوع قتل اسیر شدگان در هنگام جنگ (10)
ب. امام و تعیین وضعیت اسیر شدگان، بعد از پایان جنگ (13)
ج. امام و جواز امان دادن به اسیر (1)
د. لزوم اذن از امام برای کشتن اسیر (1)
ه . امام و توقیف پیک دشمن، در صورت جاسوسی (1)
4. غنائم
الف. مالکیّت امام بر غنیمتِ بدون جنگ (1)
ب. مالکیّت امام بر غنیمتِ جنگ بدون اذن (1)
ج. امام و تقسیم غنایم (3)
د. امام و جواز فروش مقداری از غنایم، قبل از تقسیم آن (1)
5. صلح
الف. امام یا مأذون وی و انعقاد صلح (15)
ب. امام و تعیین مدت صلح (1)
ج. امام یا منصوب وی و تنظیم معاهده (3)
د. سلطان اسلام و تعیین مقدار زمین برای مصالحه با کفّار (1)
ه . مجتهدان و به عهده گرفتن امر تحکیم و قبول آن (1)
6. امان
الف. امام و انجام عقد امان (4)
ب. ابطال امان نامه مشرک، در صورت خروج از کشور، بدون اذن امام یا منصوب ـــــ
وی (1)
ج. امام و ممانعت امان دهنده از نقض عقد امان (1)
د. اختیار امام در تعیین نوع مجازات نقض کننده عقد امان (2)
ه . مالکیّت امام بر اموال کافر پناهنده، پس از مرگ وی (1)
و. لزوم اذن از امام برای ورود حربی به سرزمین حجاز (1)
ز. لزوم اذن از امام برای ورود حربی به دار اسلام (6)
ح. امام و تعیین مکان اسکان مشرکان مهمان (1)
7. اهل بغی
الف. وجوب جهاد با قیام کنندگان علیه امام عادل (9)
ب. وجوب جهاد با اهل بغی، در صورت امر امام (7)
ج. سلطان اسلام و دعوت محاربان به زمین گذاشتن اسلحه (1)
د. وجوب جهاد با منع کنندگان حج، در صورت امر امام یا منصوب وی (1)

9. کتاب امر به معروف و نهی از منکر
1. قتل و جرح در امر به معروف و نهی از منکر
الف. لزوم اذن از سلطان زمان برای قتل و جرح در نهی از منکر (9)
ب. فقیه و جواز قتل و جرح در امر به معروف و نهی از منکر و لزوم کمک مردم به ـــــ
وی (4)
2. اقامه حدود
الف. فقیهان و اجرای حدود (36)
ب. لزوم دارا بودن شرایط حکم برای اجرای حدود، مگر در اجرای حد توسط مولی ـــــــ بر مملوک (1)
10. کتاب تجارت
1. جوائز و پذیرش مسئولیت از سلطان عادل
الف. جواز پذیرش مسئولیت از طرف سلطان عادل (6)
ب. جواز تصرّف حاکم شرع در بیت المالِ تحت حاکمیّت سلطان (2)
2. احتکار
سلطان و اجبار محتکر به فروش اجناس همراه با تعیین قیمت منصفانه (14)
3. ولایت بر فروش
الف. حاکم یا امین وی و جواز فروش مال دیگری در بعضی موارد (12)
ب. حاکم یا امین وی و جواز فروش اموال محجوران (7)
ج. حاکم یا امین وی و جواز فروش اموال غایب (6)
د. لزوم مراجعه به حاکم برای تقاص از اموال غایب (3)
ه . حاکم و اجبار کافر به فروش عبد مسلمان (2)
و. حاکم و فروش اموال کافر در موارد وجوب فروش آن و امتناع وی (3)
ز. حاکم و جواز اکراه مالک به فروش اموال، در موارد امتناع (7)
ح. فقیه و اختیار وی نسبت به بعضی از اموال، مانند زکات و ممنوعیت معامله دیگران ـــــــ بر آنها (1)
ط. مراجعه به امام برای دریافت ثمن، در صورت آشکار شدن مالکیّت مسلمان بر ــــــ غنیمت (1)
ی. حاکم یا ولی و استفاده از خیار مجلس، در صورت دیوانه یا بیهوش شدن یکی از ــــــــ متعاقدین (2)
ک. لزوم اجازه از حاکم شرع برای صحّت بیع مرتدّ ملّی (1)
ل. حاکم و تعیین قیمت مبیع، در صورت فقدان مقوّم یا تفاوت قیمت ها (1)
4. امتناع بایع
الف. تحویل ثمن به حاکم، در صورت امتناع بایع از دریافت آن (11)
ب. حاکم و اجبار بایع به تحویل مبیع، قبل از دریافت ثمن (5)
ج. حاکم و اجبار بایع و خریدار به تحویل ثمن و مثمن (9)
د. حاکم و تعیین شخصی برای قبض مبیع، در صورت امتناع شریک از اذن به قبض آن ــــــ توسط مشتری (3)
ه . حاکم و تحویل مبیع در بیع سلم از اموال بایع به مشتری، در صورت تعذّر تسلیم آن ـــــــ توسط بایع (1)
و. حاکم و اجبار مشروط علیه در بیع به انجام شرط (5)
ز. حاکم و فسخ بیع، هنگام مخلوط شدن مبیع با اموال بایع (2)
5. امتناع مشتری
الف. حاکم و اجبار مشتری به دریافت مبیع و در صورت امتناع، تعیین شخصی برای ـــــ قبض آن (2)
ب. امام یا نائب وی و قبض مبیع در بیع سلم، هنگام امتناع مشتری از دریافت آن (13)
ج. مراجعه به حاکم، در صورت امتناع مشتری از برداشت محصول از زمین بایع (3)
د. حاکم و ادای ثمن از اموال مشتری یا با فروش مبیع به بایع، در صورت فرار ـــــ
مشتری (6)
ه . حاکم و اجبار مشتری به پرداخت هزینه های مبیع، در موارد جواز حبس آن توسط ـــــ بایع (2)
و. حاکم و نصب امین برای وزن یا کیل مبیع، در صورت اختلاف بایع و مشتری (1)
ز. حاکم و فسخ بیع ناقل، در صورت امکان فسخ و امتناع مشتری در خیار غبن (3)
ح. کفایت امکان رد ثمن به حاکم، برای فسخ بیع (1)
ط. حاکم و امر به مشتری برای باز گرداندن مبیع، در صورت آشکار شدن مالکیّت ـــــ دیگری بر آن (2)
6. کنیز سرقتی
الف. اعلام وجود کنیز سرقتی از ارض صلح به حاکم مسلمین، برای یافتن صاحب ـــــ
آن (4)
ب. تحویل کنیز سرقتی از ارض صلح به حاکم، در صورت وفات بایع و نبودِ وارث (8)
11. کتاب دین
1. پرداخت دین بدهکار
الف. امام و پرداخت دین از سهم غارمان، هنگام اعسار بدهکار (7)
ب. حاکم و پرداخت دین بدهکار غایب (2)
2. اجبار بدهکار به پرداخت دین
الف. حاکم و حبس و اجبار بدهکار به پرداخت دین (18)
ب. حاکم و حبس بدهکار یا فروش اموال وی، در صورت امتناع از پرداخت دین (17)
ج. سلطان و تعزیر بدهکار متمکّن تا زمان پرداخت دین (8)
د. حاکم و فروش اموال بدهکار متمکّن (13)
ه . حاکم و جواز حبس بدهکار تا زمان روشن شدن وضعیت وی (3)
3. دریافت دین
الف. حاکم و پذیرش دین، در صورت امتناع طلبکار از دریافت آن (10)
ب. تحویل دین به حاکم، در صورت وفات طلبکار و نیافتن وارث (5)
ج. استحباب مراجعه به حاکم برای صدقه دادن دین، در صورت ناامیدی از یافتن ــــــ طلبکار (5)
د. جواز تحویل دین به مجتهد، در صورت امتناع طلبکار از پرداخت حقوق واجب ــــــ
خود (1)
12. کتاب رهن
1. رهن مشاع
الف. حاکم و تعیین امین برای تحویل رهن به وی، در صورت اختلاف شریک ـــــ
و مرتهن (10)
ب. حاکم و اجاره دادن رهن مشاع، هنگام اختلاف مرتهن و شریک (12)
2. هزینه های رهن
الف. لزوم اذن از حاکم برای پرداخت هزینه های رهن توسط مرتهن، در صورت غیبت ــــــ راهن (8)
ب. حاکم و فروش بخشی از میوه های مرهونه درخت، برای مخارج آبیاری و سایر ـــــ هزینه های آن (2)
ج. حاکم و فروش رهن یا امر به آن، در صورت امکان فاسد شدن رهن، قبل از موعد و ــــــ امتناع راهن از فروش آن (4)
3. تعیین امین برای نگهداری رهن
الف. حاکم و تعیین امین برای تحویل رهن به وی، در صورت اختلاف راهن ـــــ
و مرتهن (3)
ب. حاکم و تعیین امین برای تحویل رهن به وی، در صورت اختلاف راهن و وارث ـــــ مرتهن (15)
ج. حاکم و تعیین امین برای تحویل رهن به وی، در صورت مخفی شدن یا امتناع راهن ــــــ و مرتهن از دریافت آن از عادل (2)
د. حاکم و تعیین امین برای تحویل رهن به وی، در صورت تغییر حال عادل یا وفات ــــــ وی و اختلاف راهن و مرتهن (14)
ه . تعیین امین توسط حاکم و ضمیمة وی به مرتهن، برای حفظ رهن، در صورت تعدّد ــــ مرتهن و وفات یکی از آنها (3)
و. حاکم و تعیین وضعیت مرتهن، در صورت ادعای صلاحیت نداشتن وی توسط راهن ــــــ و تحویل آن به ثقه، در صورت اثبات تغییر حال وی (4)
ز. حاکم و تعیین وضعیت عادل، در صورت اختلاف راهن و مرتهن در تغییر حال ــــــ
وی (8)
ح. حاکم و تعیین وضعیت رهن، در صورت عزل عادل از طرف راهن یا مرتهن (2)
4. دریافت رهن از عادل
الف. حاکم و الزام راهن و مرتهن به دریافت رهن از عادل و یا قبض آن (6)
ب. حاکم و دریافت رهن از عادل، در صورت مخفی شدن راهن و مرتهن (6)
ج. عادل و تحویل رهن به حاکم، در صورت وجود عذر و غیبت راهن و مرتهن (12)
5. استیفای دین از رهن
الف. حبس و تعزیر راهن تا زمان فروش رهن یا فروش آن توسط حاکم (14)
ب. حاکم و فروش رهن، در صورت غیبت یا امتناع راهن (9)
ج. حاکم و فروش رهن، در صورت اعسار راهن (4)
د. حاکم و الزام مرتهن به فروش رهن، در صورت مطالبه راهن (2)32
ه . حاکم و نصب امین برای فروش رهن، در صورت امتناع وارث راهن از ادای ـــــ
دین (4)
و. لزوم اذن از حاکم برای فروش رهن توسط مرتهن (5)
ز. حاکم و اجاره دادن رهن دارای نفع، در صورت اختلاف راهن و مرتهن (4)
ح. مراجعه به حاکم، در صورت امتناع راهن از ازاله درختان غرس شده، بدون اذن ـــــ مرتهن (1)
ط. حاکم و تعیین نوع ثمن در فروش رهن، در صورت اختلاف راهن و مرتهن (11)
ی. حاکم و الزام راهن به آزاد کردن رهن، در صورت تقاضای مالک (1)
13. کتاب مفلَّس
1. بدهکار ورشکسته
الف. حاکم و صدور حکم محجوریت مفلس، بدون نیاز به درخواست طلبکاران، در ـــــ صورت مجنون یا یتیم بودن آنها (8)
ب. حاکم و معرفیِ مفلس به مردم، برای اجتناب از معامله با وی (3)
ج. حاکم و الزام طلبکار به رها کردن بدهکار مُعسر (2)
2. اموال مفلّس
الف. حاکم و فروش و تقسیم اموال زاید بر امور ضروریِ مفلس، در صورت امتناع ـــــ
وی (15)
ب. حاکم و تعیین فروشندة اموال، در صورت اختلاف مفلس و طلبکاران (12)
ج. حاکم و تعیین شخصی برای ودیعه گذاشتن اموال مفلس در نزد وی، در صورت ـــــ اختلاف مفلس و طلبکاران (1)
د. دخالت حاکم در اجاره زمین یا حیوان برای پرداخت بدهی های مستأجر مفلس، در ـــــ صورت امتناع از فسخ اجاره (4)
ه . تحویل حیوان اجاره شده توسط مفلس به حاکم (2)
و. حاکم و پرداخت مخارج مفلس و عیالش از راه فروش اموال وی تا روز تقسیم ـــــ اموالش (1)
ز. لزوم اذن از حاکم، برای شریک شدن مفلس و سفیه با دیگری (2)
14. کتاب حجر
1. صدور حکم حجر
الف. لزوم حکم حاکم برای محجور شدن مفلس (20)
ب. لزوم حکم حاکم برای محجور شدن سفیه و زوال حجر وی (16)
ج. حاکم و شهادت گرفتن بر حجر سفیه، برای اجتناب از معامله با وی (1)
د. حاکم و صدور حکم محجوریت برای مرتدّ (7)
ه . حاکم و سرپرستی اموال, در موارد ایجاد حجر با حکم وی (3)
2. ولایت بر کودک و مجنون و مرتد
الف. ولایت امام یا مأمور وی بر کودک و مجنون در بعضی موارد (24)
ب. ولایت حاکم بر مجنون، در صورت عارض شدن جنون بعد از بلوغ و رشد (13)
ج. حاکم و منع پدر از تصرّف در امور کودک، در صورت صلاح نبودن دخالت ـــــ
وی (2)
د. حاکم و قرض دادن اموال صغیر و یتیم، در صورت ضرورت (4)
ه . حاکم و حفظ اموال مرتدّ ملّی، در صورت پیوستن به دار حرب (5)
3. ولایت بر مفلس و سفیه و غائب
الف. ولایت حاکم بر اموال مفلس (6)
ب. ولایت حاکم بر اموال سفیه (21)
ج. حاکم و حفظ اموال غایبان (5)
15. کتاب ضمان
مضمون عنه
حاکم و بلوکه کردن اموال مضمون عنه (مدیون) به میزان دین، در صورت وفات ـــــ
وی (1)
16. کتاب کفالت
کفیل
الف. امام و حبس کفیل تا زمان تحویل مکفول (من علیه الحق) به مکفول له (صاحب ـــــــ حق (9)
ب. تحویل مکفول به حاکم، در صورت امتناع مکفول له از دریافت وی (2)
ج. حاکم و احضار مکفول از حبس و رسیدگی به وضعیت وی، در صورت تقاضای ـــــ کفیل (1)
17. کتاب صلح
مصالحه
الف. سلطان و الزام مالک به برداشتن سدّ معبر؛ مانند رف و بالکن و... (2)
ب. لزوم اذن از امام برای احداث بنا در راه عبور مسلمانان (3)
18. کتاب شرکت
1. تقسیم مال مشاع
الف. حاکم و اجبار مالک به ادای سهم مالک دیگر، در صورت متمایز بودن اموال از ــــــــ یکدیگر (5)
ب. دخالت حاکم برای تقسیم شیء بین شریکان (4)
ج. حاکم و تعیین تقسیم کننده اموال مشترک (2)
د. حاکم و اجاره مال مشاع، در صورت توافق نکردن مالکان و ممکن نبودن تقسیم ـــــ
آن (2)
2. تنظیم روابط شرکاء
الف. حاکم و نصب امین برای قبض مال مشاع، در صورت اختلاف شریکان (1)
ب. حاکم و اجاره دادن مال مشاع، در صورت اختلاف شریکان (3)
ج. اجبار شریک به کمک یا اذن برای بازسازی مال مشترک و در صورت امتناع، اذن ــــــ به انجام آن توسط حاکم (2)
د. مخیّر کردن شریک بین انفاق بر مال مشاع یا بیع آن یا راه مناسب دیگر و در صورت ــــــ امتناع، انجام آن توسط حاکم (1)
ه . حاکم و تعیین راه عبور، در صورت معیّن نبودن آن و غیبت شریکان یا وجود طفل ـــــ در بین مالکان (1)370
19. کتاب مضاربه
عامل در مضاربه
الف. حاکم و فروش کالای خریداری شده توسط عامل، در صورت وفات وی (6)
ب. حاکم و اجبار مالک به فروش کالای خریداری شده، در صورت فسخ عقد ـــــ
مضاربه (1)
20. کتاب مزارعه
عامل در مزارعه
الف. حاکم و اجرای عقد مزارعه از مال عامل، در صورت وفات یا فرار وی (1)
ب. حاکم و اجیر کردن شخصی از مال عامل برای اتمام مزارعه، در صورت وفات وی ــــــ و امتناع وارث (4)
21. کتاب مساقات
عامل در مساقات
الف. اجبار عامل به انتخاب اجیر، در صورت ضعیف یا عاجز شدن و در صورت امتناع، ــــــ گرفتن اجیر توسط حاکم (1)
ب. حاکم و تعیین چگونگی تأمین هزینه های مساقات، در صورت فرار عامل (13)
ج. حاکم و اجیر گرفتن از اموال عامل برای اتمام مساقات، در صورت وفات وی و ـــــ امتناع وارث (7)
22. کتاب ودیعه
1. هزینه های ودیعه
الف. حاکم و الزام مودِع به پرداخت هزینه های ودیعه به مستودع (2)
ب. اذن مستودع از حاکم برای تأمین هزینه های ودیعه، در غیبت مودِع (2)
ج. نقش حاکم در تهیه هزینه های ودیعه، در صورت فقدان مالک و وکیل وی (9)
2. دریافت ودیعه
الف. تحویل ودیعه به حاکم یا ولی، در صورت کودک یا مجنون بودن مودع (1)
ب. تحویل ودیعه به امام عادل، در صورت نبودِ مالکیّت یا صحیح نبودن ودیعه (6)
ج. تحویل ودیعه به حاکم، در صورت وجود عذر و ممکن نبودن تسلیم آن به ـــــ
مالک (25)
د. تحویل ودیعه به حاکم، در صورت وفات مودِع و فقدان وارث یا ولی برای ـــــ
اطفال (1)
ه . تحویل ودیعه به حاکم برای تقسیم آن، در صورت مخلوط شدن اموال مودِع با مال ــــــ غصبی (3)
و. حاکم و وجوب دریافت ودیعه، در صورت تحویل به وی در موارد جواز (7)
ز. حاکم و تعیین تکلیف ودیعه، در صورت ادعای دو نفر بر مالکیّت آن (1)
ح. حاکم و تقسیم ودیعه بین مالکان ودیعه، در صورت غیبت یکی از آنها (1)
3. وفات مالک ودیعه
الف. تحویل ودیعه به حاکم، در صورت وفات مستودع و تعدّد وارث (4)
ب. تحویل ودیعه به حاکم, در صورت وفات مودِع و وجوب حج بر وی و خوف امتناع ـــــ وارث از ادای آن (6)
ج. تحویل ودیعه به حاکم، در صورت محبوس یا سفیه شدن مالک (1)
23. کتاب عاریه
مستعیر در عاریه
الف. حاکم و اجبار مستعیر به قلع درختان از زمین عاریه، بعد از پرداخت ارش به وی ـــــ توسط عاریه دهنده (1)
ب. لزوم اذن از حاکم برای قلع مصنوعات مستعیر در زمین عاریه ای، در صورت فرار ـــــ وی (1)
24. کتاب اجاره
1. موجر و مستأجر
الف. مراجعه به حاکم، در صورت امتناع شریک از تسلیم مال به مستأجر (2)
ب. مراجعه به حاکم در موارد جواز اجاره مال توسط مستأجر به دیگری و امتناع مالک ــــــ از اجازه (1)
ج. حاکم و فروش مال اجیر، در صورت فرار، برای انجام عمل از طرف وی (4)
د. حاکم و اجبار مستأجر به انجام شرط دربارة زمان پرداخت اجاره (1)
ه . حاکم و اجبار مریض به پرداخت اجرت طبیب (1)
2. مخارج حیوان کرایه شده
الف. پرداخت مخارج حیوان کرایه شده پس از آگاه کردن حاکم (6)
ب. آگاه کردن حاکم برای پرداخت هزینة شتران توسط وی، در صورت فرار ـــــ
شتربان (1)
ج. تحویل حیوان کرایه ای به حاکم، هنگام رسیدن به مقصد، در صورت فقدان وکیل ــــــ مالک (1)
25. کتاب وکالت
1. تعیین وکیل
الف. حاکم و تعیین وکیل برای سفیه (14)
ب. حاکم و تعیین امین برای ضمیمه به وکلای متعدّد، در صورت غیبت یا وفات یکی ــــــ از وکلا و غیبت موکّل (2)
2. اختلاف موکل و وکیل
الف. حاکم و طلاق زن، در صورت انکار وکالت وکیل بر ازدواج توسط مرد (4)
ب. حاکم و اجبار مدیون به پرداخت دین به وکیل طلبکار، در صورت تأیید وکالت ـــــ وی (1)
ج. حاکم و امر به صاحب جاریه برای فروش آن، در صورت اختلاف بین موکّل و ـــــ وکیل در اوصاف مورد وکالت (4)
26. کتاب وقوف و صدقات
1. نظارت بر وقف
الف. نظارت حاکم بر وقف، بعد از وفات واقف یا ناظر (5)
ب. نظارت حاکم بر وقف عام، در صورت تعیین نشدن ناظر توسط واقف (12)
ج. نظارت حاکم بر وقف، در صورت نپذیرفتن یا انصراف ناظر معیّن شده توسط ـــــ
واقف (3)
د. مجتهد و تعیین مؤذن و مقیم و امام جماعت برای مساجد، در صورت فقدان متولّی ـــــ خاص (1)
ه . حاکم و اجبار بر تقسیم وقف، در صورت اختلاف و امتناع موقوف علیهم از ــــــ حصول توافق (1)
و. حاکم و تقسیم مال مشترک بین وقف و غیر آن، در صورت فقدان متولّی (2)
2. تعیین ناظر
الف. حاکم و تعیین امین برای نظارت بر وقف, در نبودِ ناظر در بین موقوف ـــــ
علیهم (2)
ب. مجتهد و نظارت بر ناظر تعیین شده توسط واقف، در اوقاف عمومی (1)
ج. حاکم و تعیین امین برای کمک به ناظر ضعیف (1)
د. حاکم و تعویض ناظر فاسق (5)
ه . حاکم و تعیین امین برای کمک به نظّار، در صورت فقدان یکی از آنها (1)
و. حاکم و تعویض نظّار، در صورت امتناع از همکاری (1)
3. قبض وقف
الف. حاکم و قبض وقف در نبودِ ناظر، در صورت وقف بر مصالح عمومی (6)
ب. مجتهد یا نایب وی و قبض وقف بر امام (1)
ج. حاکم و قبض وقف، در صورت وقف بر جهات عمومی (7)
د. لزوم وقف مسجد یا مقبره، با قبض حاکم (7)
4. تصرف در وقف
الف. لزوم اذن از حاکم برای روشن کردن چراغ مسجد، در صورت فقدان ناظر (5)
ب. لزوم اذن از حاکم برای تصرّف در موقوفات (3)
ج. حاکم یا امین وی و اجاره دادن مورد وقف، در صورت فقدان ناظر (5)
د. حاکم و فروش اموال مسجد، در صورت لزوم آن برای تأمین هزینه تعمیر آن یا ـــــ مساجد دیگر (6)
ه . ناظر بر مصالح دین و فسخِ وقف بر معابد کفّار (2)
و. حاکم و تزویج کنیز وقف شده، در صورت وقف بر جهات عامه (2)
ز. حاکم، ولیِّ دم عبد موقوف (3)
27. کتاب سکنی و حبس
سکنی
حاکم و به عهده گرفتن امور حبس، در صورت نقصان محبوس علیه و فقدان ولیّ ـــــ اجباری و وصی (1)
28. کتاب هبه
هدیه
الف. حاکم و نصب امین برای قبول مال هبه شده به کودک از طرف اولیای وی (غیر ــــــ از پدر و جد) (7)
ب. حاکم و نصب امین برای قبض مال مشاع هبه شده، در صورت اختلاف شریک و ـــــ موهوب له (9)
ج. لزوم اذن از حاکم برای قبض هبه، در صورت محجور شدن مالک قبل از آن (1)
29. کتاب سبق و رمایه
جائزه مسابقه
الف. امام و جواز پرداخت جایزة مسابقه از بیت المال (3)
ب. حکم حاکم به تحویل جایزة برندة مسابقه (2)
30. کتاب وصایا
1. به عهده گرفتن امور میت
الف. فقیه و به عهده گرفتن امور میّت، در صورت تعیین نشدن وصی (13)
ب. حاکم و نظارت بر امور ورثه، در صورت وصیّت نکردن میّت (9)
ج. فقیهان و اجرای وصیّت، پس از مرگ وصی (14)
د. حاکم و تصرّف در ثلث مال، در صورت وصیّت آن برای فقیران و فقدان وصی (1)
ه . حاکم و تعیین اجیر برای انجام حج به نیابت از میّت، در صورت فقدان وصی و ــــــ وفات اجیر قبلی (2)
و. حاکم و اجبار موصی له به پذیرش وصیّت، در صورت ضرر رسیدن به مال با عدم ـــــ پذیرش (1)
ز. حاکم و قبول وصیّت، در صورت وفات موصی له قبل از قبول و وفات موصی و ـــــ فقدان وارث (2)
ح. لزوم انجام انحصار ورثه توسط حاکم شرعی (1)
ط. اختیار حاکم در مورد ترکه، در صورت ممکن نبودن تقسیم آن بر طلبکاران (1)
2. تعیین امین
الف. ناظر بر امور مسلمین و تعیین ناظر بر مصلحت ورثه، هنگام وصیّت نکردن ـــــ
میّت (5)
ب. ناظر بر مصالح مسلمین و تعیین امین، در صورت وفات وصی (5)
ج. ناظر بر امور مسلمین و تعیین قیّم برای سرپرستی کودک، سفیه و دیوانه (8)
3. نظارت بر وصی459
الف. ناظر بر امور مسلمین و تعیین امین برای کمک به وصیِّ ضعیف (28)
ب. حاکم و تعویض وصیِّ فاسق (14)
ج. ناظر بر امور مسلمین و تعویض وصیِّ خائن (14)
د. حاکم و الزام وصی به اجرای وصیّت (3)
ه . تحویل بدل مال تلف شده توسط وصی، به حاکم (1)
و. کمک امام مسلمین به وصی برای تغییر در وصیّت بر امور غیر مجاز و مصرف آن در ــــــ راه صحیح (1)
4. اختلاف اوصیاء
الف. ناظر بر مصالح و تعیین یکی از اوصیا به عنوان سرگروه و لزوم تبعیّت بقیه ــــ
از وی (4)
ب. رجوع به حاکم برای تصرّف در امور ضروری میّت، در صورت امتناع اوصیا از ـــــ همکاری (2)
ج. حاکم و تعیین مورد مصرف وصیّت، در صورت اختلاف اوصیا (3)
د. حاکم و حفظ اموال، در صورت اختلاف اوصیا (2)
5. تعیین جایگزین برای اوصیاء
الف. ناظر بر امور مسلمین و تعویض اوصیاء، در صورت ناهماهنگی با یکدیگر (22)
ب. حاکم و تعیین امین برای کمک به یکی از اوصیا، در صورت تغییر حال وی (16)
ج. حاکم و تعیین جایگزین، در صورت وفات یکی از اوصیا (10)
د. نقش حاکم، در صورت انتخاب دو غیر بالغ به عنوان وصی (1)
6. امور کودک
الف. حاکم و سرپرستی کودک یتیم، در صورت وصیّت نکردن میّت (4)
ب. تصرّف حاکم در اموال یتیم، در نبوِدِ جد و وصی و یا ثقه نبودن آنها (8)
ج. وصی و لزوم اذن از حاکم برای تصرّف در اموال یتیم و سفیه (3)
د. حاکم و اجبار بالغ رشید به دریافت اموال خود از وصی (1)
7. دیون میت
الف. الزام ورثه به ادای دیون میّت از ترکه و در صورت امتناع، فروش اموال توسط ـــــ حاکم (2)
ب. لزوم حکم حاکم برای اخذ دین از مال میّت، در صورت ولی نداشتن وارث ـــــ
غیر بالغ (1)
ج. لزوم اذن از حاکم برای پرداخت دین میّت از محل طلب وی (2)
د. حاکم و پس گرفتن ارث از وارث، در صورت کفایت نکردن ثلث ترکه برای ـــــ پرداخت دیون میّت (1)
ه . حاکم و ممانعت وارث از تصرّف در ماترک میّت، در صورت فراگیر بودن بدهی و ــــــ غایب بودن مدیون (1)
31. کتاب نکاح
1. ولایت بر ازدواج
الف. ولایت حاکم بر عقد نکاح در بعضی از موارد (2)
ب. ولایت حاکم بر عقد نکاح کودک (3)
ج. ولایت حاکم بر عقد نکاح مجنون (19)
د. ولایت حاکم بر عقد نکاح سفیه، در صورت اضطرار (18)
ه . سلطان و اجبار ولی به اجازه برای ازدواج دختر با هم شأن خود، و تزویج وی، در ـــــ صورت امتناع (7)
و. ولایت حاکم بر ازدواج فرزند مسلمان، در صورت کفر پدر و جد (1)
ز. حجّت و صحیح بودن نکاح، در صورت انجام آن توسط حاکم شرع (1)
ح. حاکم و سوگند دادن زن منکر ازدواج، در صورت امتناع مدعی (1)
2. عیوب نکاح
الف. لزوم مراجعه فوری به حاکم، در صورت اختلاف زوجین در وجود عیب (1)
ب. حاکم و تعیین مدت یک سال برای روشن شدن وضعیت عنین (20)
ج. حاکم و الزام زوج به طلاق همسرش، بعد از ثبوت عنین بودن وی (1)
د. حاکم و جدایی بین زن و شوهر مجنون (4)
3. تعیین مهر
الف. سلطان و تعیین میزان مهر المثل، در صورت اختلاف زوجین در تعیین مهر (4)
ب. حاکم و تعیین میزان مهر، در صورت باکره نبودن زن و اشتراط آن در ازدواج (2)
ج. حکم حاکم به پرداخت مهریه، در صورت خلوت کردن زوج با همسرش قبل از ـــــ طلاق (2)
د. حاکم و اخذ نصف مهر، در صورت ادعای رجوع و دخول در زمان عدّه توسط ــــــ زوج و انکار آن توسط زوجه (3)
4. نفقة زوجه
الف. امام و اجبار شوهر متمکّن به پرداخت نفقه یا طلاق همسرش (4)
ب. حاکم و اجبار شوهر متمکّن به پرداخت نفقة همسرش و در صورت امتناع، حبس ـــــ وی (6)
ج. حاکم و پرداخت نفقه زوجه ازاموال زوج، در صورت امتناع وی، حتی با فروش ـــــ اموال وی (7)
د. حاکم و پرداخت نفقه زوجة مرد غایب از بیت المال (2)
ه . امام و پرداخت نفقة زوجة مرد ِ مفقود، از بیت المال (15)
و. حاکم و تعیین میزان نفقه برای زوجه، در صورت تمکین وی و غیبت زوج و امتناع ـــــــ از پرداخت نفقه (3)
ز. لزوم مراجعه به حاکم برای فسخ نکاح، در صورت اعسار زوج از پرداخت نفقه (2)
5. نفقة اقارب و اموال
الف. ناظر بر احکام مسلمین و اجبار منفق به پرداخت نفقه (7)
ب. سلطان و اجبار منفق به پرداخت نفقه و سپس حبس وی و در صورت امتناع، تعزیر ــــــ و پرداخت نفقه، حتی با فروش اموالش (10)
ج. لزوم پرداخت نفقه گذشته خادم، در صورت امر حاکم به قرض کردن توسط ـــــ
وی (7)
د. حاکم و اجبار مالک به پرداخت مخارج مملوک یا فروش آن و در صورت امتناع، ــــ حبس وی یا پرداخت نفقه، حتی با فروش اموالش (8)
ه . حاکم و الزام مالک حیوان حرام گوشت به پرداخت مخارج یا فروش آن (11)
6. نشوز
الف. حاکم و تعیین ثقه، برای بررسی و تشخیص ناشز (6)
ب. حاکم و انتخاب داور برای بررسی اختلاف زوجین (25)
ج. حاکم و الزام زوج به طلاق، در صورت اختلاف زوجین و توصیة داوران (6)
د. حاکم و الزام زوج به ادای حقوق همسرش (15)
ه . حاکم و تعیین مراقب برای ممانعت زوج از ظلم به همسرش (6)
و. حاکم و اجبار زوجین به تقابض مهر و بضع با هم (4)
7. چند همسری، ازدواج اهل ذمه و حضانت
الف. سلطان و الزام تازه مسلمان به انتخاب چهار نفر از همسرانش و حبس و تعزیر وی، ــــــ در صورت امتناع (6)
ب. حاکم و امر زوج به رعایت کردن عدالت در بین همسران خود و در صورت امتناع، ـــــ تعزیر وی (1)
ج. حاکم و اجرای عقد نکاح اسلامی بین کفّار، در صورت تقاضای آنها (1)
د. حاکم و جدایی بین زن و شوهر ذمّی, در صورت محرم بودن با یکدیگر و تقاضای ـــــ اجرای حکم اسلام (3)
ه . حاکم و انجام قرعه برای تعیین پدر، از بین مالکان کنیز (3)
و. حاکم و تعیین اجیر برای نگهداری کودکی که نیمی از وی حرّ است، در صورت ـــــ اختلاف مولی و مادر وی (6)

محصولات مشابه

بیشتر

نظرات