کتاب درخت از اسطوره تا قصه

بررسی بن مایه های اساطیری افسانه های هرمزگان

امتیاز
5 / 0.0
نظر شما چیست؟

معرفی کتاب کتاب درخت از اسطوره تا قصه

کتاب درخت از اسطوره تا قصه، بررسی بن مایه های اساطیری افسانه های هرمزگان نوشته ی بدریه زارعی، به نقد و تحلیل قصه های عامیانه ی هرمزگان با رویکردی اسطوره محور می پردازد.

فرهنگ عامه به ویژه ادبیات عامیانه ظرفیت ها و قابلیت های مطالعاتی و تحقیقاتی فراوانی دارد. با توجه به این موضوع که فرهنگ منطقه ای یکی از اجزای مهم فرهنگ عامیانه محسوب می شود، توجه به آن در درک فرهنگ کل جامعه نقشی کلیدی دارد.

فرهنگ عامه گنجینه ای پر بار از اسطوره ها و باورهای کهن به حساب می آید که بیشتر در نزد عامه ی مردم نگه داشته شده است. بدون شک در طی هجوم و نبردهای اقوام مختلف، بسیاری از کتب و کتابخانه ها نابود گشته و همراه با آن گوشه هایی از فرهنگ و تمدن جهانی به فنا رفته؛ اما این بخش گران قدر از فرهنگ و زندگانی مردمان که در تاریخ گم شده و امروزه جنبه ی اساطیری یافته، در فرهنگ عامیانه به ویژه افسانه ها و قصه ها قابل بازیابی است.

در نتیجه به منظور حفظ و پاس داشت باورها، عقاید، آیین و رسوم کهن نویسنده ی کتاب به بازخوانی این قصه ها پرداخته است که نتایج این بازخوانی می تواند در مقولات مهمی چون شناخت فرهنگ و اندیشه ی ایرانی، مردم شناسی، جامعه شناسی، باستان شناسی و به طور کلی مطالعات فرهنگی استفاده شود. اهمیت ادبیات عامیانه مخصوصاً قصه و افسانه به قدری است که به عنوان یکی از مهم ترین اجزای فرهنگ عامه، در مطالعات فرهنگی به آن توجه می شود. مطالعات فرهنگی درحوزه ی فولکلور یا فرهنگ عوام از بخش های گوناگونی تشکیل شده است؛ یکی از این بخش ها مطالعه ی فولکلور با رویکردی اسطوره محور می باشد.

قصه های عامیانه ی هرمزگان نیز سرشار از درون مایه های کهن و باورهای اساطیری هستند. در این پژوهش به یکی از رایج ترین بن مایه های اساطیری یعنی «درخت» و باورهای کهن وابسته به آن در قصه های عامیانه ی هرمزگان پرداخته شده است. در این اثر ابتدا نمودهای اسطوره ای درخت و باورهای وابسته به آن در اساطیر ایران، هند، بین النهرین، یونان، روم و مصر و دیگر اساطیر آفریقایی معرفی، سپس موارد مشابه آن در قصه های عامیانه ی هرمزگان مشخص و طبقه بندی و تحلیل می گردند

فصل اول کتاب کتاب درخت از اسطوره تا قصه به طبقه بندی نمودهای کهن و اسطوره ای «درخت» و باورهای کهن پیرامون آن در اساطیر ملل اختصاص دارد و فصل دوم به بررسی تحلیلی و مقایسه ای بازتاب نمودهای کهن و اسطوره ای «درخت» و باورهای کهن پیرامون آن در قصه های عامیانه ی مکتوب هرمزگان می پردازد.

گزیده کتاب درخت از اسطوره تا قصه 

در برخی از قصه ها به صورت مستقیم شاهد ازدواج درخت با دختر هستیم؛ ازجمله قصۀ «شاه نیل» که خلاصۀ آن ازین قرار است: مادری چندین سال بچه دار نمی شد، در زیر درخت نذر کرد که اگر خدا به او دختری دهد، او را به عقد درخت درآورد. بعد از مدتی فرزندی دختر به دنیا می آورد. دختر بزرگ می شود و هر زمان که برای آوردن آب از کنار درخت عبور می کند، از درخت صدایی می شنود که از او می خواهد به مادرش بگوید که به درخت چه قولی داده است؟

مادر بلافاصله به یاد آن نذر و عهدی که با درخت بسته است، می افتد و با حاضر کردن ملا و قاضی در جوار درخت عقد دخترش را با درخت می بندد (قتالی، 1389: 252). در این داستان صورت مستقیم این نمود دیده می شود. زن داستان با نذر بستن به درخت که می تواند صورت تغییر یافتۀ آمیزش با درخت باشد صاحب دختر شده و در نهایت برای ادای نذر، دخترش را به عقد درخت درمی آورد.

یا در قصۀ «دختری که زن درخت شد» از کتاب افسانه های جنوب:

«روز پنج شنبه پدر خدیجه به همراه خانواده اش، با دعوت از ملای روستا زیر درخت جمع شدند و خدیجه را به عقد درخت درآوردند. یک هفته بعد مراسم عروسی برگزار شد و شب جمعه دختر را به درخت تحویل دادند» (رستم نژاد، 1381: 50). با دقت در این قصه می توان فهمید که این نمود ازدواج دختران با درختان در باور اساطیری و عرف این منطقه امری رایج و پذیرفته شده بود تا جایی که مراسم ازدواج با حضور خانواده و خوشحالی اطرافیان صورت می گرفت.

صفحات کتاب :
234
کنگره :
PIR8755‏‫‬‭‭‏‫‬‬‮‭/ز2د4 1397
دیویی :
398/2095573
کتابشناسی ملی :
4979230
شابک :
978-600-8942-25-2‬‬
سال نشر :
1397

کتاب های مشابه درخت از اسطوره تا قصه