امتیاز
5 / 0.0
خرید الکترونیکی (TEXT)
مطالعه در اپلیکیشن فراکتاب
ت 10,000
نظر شما چیست؟

معرفی کتاب بررسی حقوقی شخص مکره و مخدوش شدن اراده در معاملات

اثر نوشین اکبری دوبرجی، از تعریف اکراه و شرایط تحقق آن در قراردادها، تا آثار اکراه در قراردادها را مورد بررسی قرار می دهد.

هر کس در زندگی روزمره ناگزیر قراردادی می بندد که ممکن است برخی از آن ها با اختیار و طیب نفس نباشد.

آیا حقوق موضوعه می تواند هر اکراه ی را که بر اراده اعمال می شود، به حساب آورد؟ این همان چیزی است که در این رساله مورد بررسی قرار می گیرد.

کمتر فقیه و حقوقدانی است که از پدیده اکراه سخن نگفته باشد. اکراه در فقه به طور معمول در عقد بیع و در منابع حقوقی، اعم از فارسی و خارجی، در قواعد عمومی قراردادها مطرح می شود به همین جهت از اطاله کلام نسبت به پیشینه آن خودداری می گردد.

تمامی افراد بشر گاه و بی گاه در وادی اکراه گام نهاده اند؛ منتها تفاوت در چهره های اکراه، منشاء اکراه و شدت و ضعف آثار آن است.

اکراه در علم حقوق، چهره های گوناگون دارد: یکی به اکراه می فروشد، یکی به اکراه طلاق می دهد و دیگری اجاره می دهد و...

افرادی با اندک تهدیدی تسلیم می شوند و به عکس قدرتمندانی همت بر آن دارند که در برابر تهدید مقاومت کنند.

در صحنه اجتماع، اکراه همواره یک عذر محسوب نمی شود و اشخاص نمی توانند بدین بهانه خود را از مسؤولیت رها سازند، اما گاه شدت اکراه آن چنان بالا است که خردمندان جامعه از ملامت اکراه کننده چشم پوشی نمی کنند.

طرح افکار اندیشمندان فقهی که از نظام حقوق اسلام نشأت گرفته است و نقل آرای نویسندگان فرانسوی که در زمینه اکراه، قواعد خشک برگرفته از سیستم حقوق رم را یا نپذیرفته اند یا تعدیل کرده اند، می تواند مفید باشد.

منابع فقهی به لحاظ غنای علمی آن ها در خور دانش پژوهان خاصی است و برای استفاده از آن ها نیاز به سال ها تحصیل و تجربه است، بر همین اساس نمی تواند به تنهایی راه گشای نیاز محققان و دانشجویان باشد.

این کتاب در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول مفاهیم، ماهیت و قلمرو اکراه مطرح شده است.

با توجه به این که اکراه با برخی از مفاهیم مشابهت هایی دارد مقایسه آن ها ضروری به نظر می رسد. رابطه اکراه با اراده، سنگ بنای آثار را اکراه تشکیل می دهد. به همین علت مبحثی به این دو عنوان اختصاص داده شده است. با توجه به این که قانونگذار ایران در زمینه قلمرو اکراه ساکت است به نظر می رسد طرح این مطلب با توجه به نظر فقها می تواند مفید باشد.

در فصل دوم، شرایط تحقق اکراه و اثبات آن مطرح شده است شرایط تحقق اکراه در کتاب ها ناقص و پراکنده است. در این رساله سعی شده تا حد امکان با شیوه ای منطقی این مطالب ارائه گردد. مرز اکراه ی که مانع از قصد و اکراه ی که فقط رضا را از بین می برد و به تعبیر نویسندگان حقوقی اراده را معیوب می کند باید معلوم شود، به همین علت فصل سوم به این مهم اختصاص داده شده است.

گزیده کتاب بررسی حقوقی شخص مکره و مخدوش شدن اراده در معاملات 

پاره ای از فقها مانعیت اکراه، اکراه غیر یا شرطیت عدم اکراه را ذکر کرده اند و ضمن این که گفته اند مکره مانع اکراه را (و نه کره) دارد، رضا را اعم از ذاتی و عقلی می دانند و مکره و غیر مکره را از جهت وجود شرط طیب نفس برابر می دانند. 

کسانی که اختیار را به معنای طیب نفس نمی دانند و بلکه به معنای عدم اکراه می دانند می گویند: «ماهیت انشاء، به قصد وقوع منشاء است. وقتی که قصدی نیست منشاء هم به وجود نمی آید. این قصد، عین اختیار برای وقوع منشاء است.

اختیار چیزی به طور حقیقی یا اعتباری، متوقف بر ترجیح وجود بر عدم آن، در نظر فرد مختار است. چون میل نفس به آن، موجب می شود اراده و قصد به آن تعلق گیرد و همین میل است که طیب نفس نامیده می شود.

 بنابراین قصد انشا، به معنای انتخاب معامله و اعتبار طیب نفس (تا چه رسد رضای به آن) است.

شرط اختیار، به طیب نفس بر نمی گردد چون شرط قصد، کافی برای آن (طیب نفس) است.

شرط اختیار به عدم اکراه بر می گردد. پس عقد مکره صحیح نیست چون ناشی از اکراه است نه این که چون فاقد رضا و طیب نفس است، ممکن نیست قصد به مضمون چیزی تعلق گیرد اما رضا و طیب نفس نباشد» و در پاسخ این اشکال که مقصود از طیب نفس و رضا، رضا و طیب نفس ذاتی است، گفته اند: «در اکثر معاملات صحیح، رضا و طیب نفس به ملاحظه دفع مفسده و جلب منفعت است. در معاملات، طیب نفس و رضای ذاتی لازم نیست.

آن چه در معاملات شرط است، رضای اعم است (از اولی و ثانوی) همان گونه که در عقد مکره، چنین رضایی وجود دارد و از این رو، علت بطلان عقد مکره، فقدان این رضا نیست؛ بلکه از جهت «صدور آن از اکراه است».

در برابر قول اخیر می توان گفت رضا در یک تحلیل دو نوع است: رضای معاملی و رضای به معنای طیب نفس. رضای معاملی آن است که شخص حاضر به انجام معامله می شود و ممکن است در همان حال طیب نفس هم نداشته باشد.

 در نوشته های حقوقی و فقهی در برخی موارد، به تفکیکِ این دو نوع از رضا (رضای معاملی و رضای به معنای طیب نفس) توجه نشده است؛ یا اینکه به جای هم به کار رفته اند.

شابک :
‭978-622-6055-62-8
سال نشر :
1397
صفحات کتاب :
184
کنگره :
‏‫‬‮‭KMH4138‏‫‬‮‭‏‫‬‮‭/‮الف‬7ب4 1397
دیویی :
‏‫‬‮‭345/55
کتابشناسی ملی :
5290359

کتاب های مشابه بررسی حقوقی شخص مکره و مخدوش شدن اراده در معاملات