این مقاله به معرفی مجموعهای از کتابهای ارزشمند از بهترین کتابهای تربیت جنسی کودکان میپردازد؛ آثاری که میتوانند چراغ راهی برای والدین و مربیانی باشند که دغدغهی پرورش فرزندانی آگاه، مسئول و توانمند را دارند.
تربیت جنسی، یکی از ابعاد مهم فرزندپروری است و شامل آموزشهای جسمانی، روانی و اجتماعی برای رشد متعادل انگیزه و رفتار جنسی میشود. هدف اصلی آن، آگاهیبخشی به کودکان و کمک به تکامل رفتارهای سالم در آنان است. این فرایند تدریجی از سالهای نخست کودکی آغاز میشود و غفلت از آن میتواند پیامدهای جدی در آینده داشته باشد.
امروزه با افزایش پرسشها و کنجکاویهای کودکان، خانوادهها بیش از پیش نیازمند منابعی علمی، اسلامی و در عین حال ساده و کاربردی هستند. کتابهای تربیت جنسی میتوانند بهترین ابزار در این مسیر باشند؛ چراکه هم به زبان کودکانه مفاهیم مهم را منتقل میکنند و هم به والدین اطمینان میدهند که آموزشها در بستری امن و صحیح ارائه میشود.
کتاب تربیت جنسی در اسلام
تربیت جنسی در اسلام، اثر سیدمحمود مرویان به یکی از بنیادیترین عرصههای وجود انسان یعنی ساحت جنسی میپردازد؛ ساحتی که نقش مهمی در تداوم نسل، تحکیم خانواده و سلامت روانی و اجتماعی دارد. نویسنده با اتکا به قرآن، سنت و سیرهی اهلبیت (ع)، ابعاد مختلف تربیت جنسی را در دورههای کودکی، نوجوانی، جوانی و مرحلهی ازدواج بررسی کرده است.
در این کتاب، ضمن تبیین اهمیت مدیریت و هدایت صحیح غرایز جنسی، به تفاوت دیدگاه اسلام و غرب پرداخته میشود. اسلام غریزهی جنسی را نیرویی مثبت و سرمایهای ارزشمند میداند که اگر در مسیر درست قرار گیرد، موجب رشد فردی و اجتماعی، تقویت پیوندهای عاطفی و شکلگیری خانوادهای سالم میشود؛ اما بیتوجهی یا انحراف در این زمینه، زمینهساز بحرانهای اخلاقی، روانی و اجتماعی خواهد بود.
اثر حاضر همچنین به نقش خانواده، والدین، مربیان و نهادهای فرهنگی در آموزش و تربیت جنسی پرداخته و با ارائهی راهکارهای عملی، الگویی متوازن و اسلامی را در برابر الگوهای غربی که اغلب آزادی بیقید روابط جنسی را ترویج میکنند، مطرح میسازد.
تربیت جنسی در اسلام
کتاب محرمانه با فرزندم
خانواده، مناسبترین نظام برای تأمین نیاز عاطفی، مادی و معنوی انسانها بوده و بهترین بستر را برای شکوفایی ابعاد مختلف وجود انسان فراهم میکند. بنابراین با توجه به نقش حیاتی و مهمّ خانوادهها، بهخصوص در عصر حاضر که بمباران تبلیغاتی، نسل کنونی را آماج حملات خود قرار داده است، شناخت نیازهای فرزندان و چگونگی مواجهه در شرایط گوناگون، امری لازم و ضروری است. والدین برای بهروزرسانی اطلاعات تربیتی خود نیازمند تلاش و پشتکار فراوانی میباشند که از طریق مطالعه منابع موثق و بهرهگیری از تجارب افراد موفق و اجرای آنها میتوانند به موفقیتهای چشمگیری دست یابند.
یکی از عرصههای چالشبرانگیز در تربیت کودکان و نوجوانان بحث «تربیت جنسی» است. با توجه به افزایش محرّکهای جنسی و رشد روزافزون فناوریهای روز، تربیت جنسیِ آگاهانه یکی از موضوعات مهم است که والدین با آگاهی از نحوهٔ برخورد مناسب با آن میتوانند از ظریفترین مداخلههای تربیتی در این زمینه استفاده کنند. یکی از دغدغههای جدّی والدین و مربیان، تربیت صحیح جنسی فرزندان است. آموزش زودهنگام، شتابزده و ناشیانه مسائل جنسی به کودکان و نیز تأخیر این آموزشها، پنهانسازی و یا نادیده گرفتن آن، آسیب جدّی بر تفکر و سبک زندگی کودکان و نوجوانان در آینده میگذارد. اما واقعاً ماهیت غریزه جنسی چیست؟ آیا وقتی صحبت از این غریزه میشود، رابطهٔ جنسی مطرح است؟ منظور از غریزه جنسی، رابطه جنسی نیست، بلکه غریزه جنسی تعامل ابعاد عاطفی، احساسی، هیجانی و نیاز جنسی است، اما در یک کودک تا مدتها این ابعاد معنای واقعی ندارد.
محرمانه با فرزندم
کتاب کودک و نوجوان و تربیت جنسی
یکی از ساحتهای مهم و تأثیرگذار انسان، ساحت جنسی اوست. تمایلهای جنسی در نهاد آدمی وجود دارد و به تناسب شرایط سنی، عوامل محیطی بروز و ظهور مییابد. ادامۀ حیات بشر و روابط سازنده و عاطفی میان انسانها نیز به همین تمایل وابسته است.
نیازهای جنسی و روشهای درست مواجهه با آن و همچنین کنترل و مدیریت رفتارهای جنسی، بخش قابلتوجهی از آموزههای ادیان و مکاتب را به خود اختصاص داده است. اسلام در سبک زندگی خویش، چه در قالب تحلیل و توصیهها و چه در قالب رفتارهای الگوی پیشوایان خود به این مقولۀ راهبردی توجه نموده است و تلاش کرده تا مرحلۀ حدّ وسط و نقطۀ تعادلی را در این زمینه ارائه کند. از نظر اسلام غریزۀ جنسی، یک تمایل منفی و مذموم نیست، بلکه سرمایهای است که بایستی به درستی پاسبانی شود تا در عرصۀ ازدواج و تشکیل نهاد خانواده، کارکردهای اساسی خود را بروز دهد.
در مقابل، انحرافهای جنسی و اختلالهای مربوط به این زمینه، مشکلات روانی و اجتماعی و اخلاقی فراوانی را در مسیر رشد فردی و جمعی بشر قرار داده است و نهادهای اساسی کمالآفرین را دچار بحران کرده است. بازشناسی مبانی نظری و رفتاری اسلام و آموزههای قرآن و حدیث، در مقولۀ تربیت جنسی در دورههای گوناگون رشدی شامل کودکی، نوجوانی، جوانی و مرحلۀ ازدواج، تلاش شایستهای است که در مجموعهای سه جلدی صورت گرفته است.
کودک و نوجوان و تربیت جنسی
کتاب جوان و تربیت جنسی
جوان و تربیت جنسی
کتاب مهارت خویشتنداری جنسی
مهارت خویشتنداری جنسی، مهار خود و تنظیم رفتارها، افکار و هیجانها از ارکان بنیادین موفقیت انسان در ابعاد فردی و اجتماعی است؛ زیرا بدون این توانایی نمیتوان به هدفهای والای انسانی دست یافت. مهارگری از دو منظر بیرونی و درونی قابل بررسی است که در این میان، خودنظمدهی درونی مؤثرترین شیوه محسوب میشود. انسان نیازمند نیرویی درونی است تا افکار، احساسات و رفتار او را کنترل کرده و به آنها نظم بخشد.
در حوزهی دین، یکی از مفاهیم بنیادین که به این موضوع ارتباط دارد، عفت است. عفت به معنای خویشتنداری و مهارگری در قلمرو تمایلات جنسی است. این مفهوم با دو کلیدواژهی مهم دینی پیوند میخورد:
تقوا: به معنای مهار و مدیریت نفس در همه عرصهها.
شهوت: نیرویی درونی که هم در بعد خوردن، هم در بعد مال، و هم در بعد جنسی ظهور مییابد.
ترکیب این دو نشان میدهد که عفت، همان خویشتنداری در حوزهی شهوت، بهویژه شهوت جنسی است.
کتاب «مهارت خویشتنداری جنسی» اثر عباس پسندیده، به بررسی دقیق همین موضوع میپردازد؛ یعنی خودمهارگری و خویشتنداری در مسائل جنسی و نقش آن در تعالی فردی، تحکیم روابط اجتماعی و دستیابی به کمال انسانی.
مهارت خویشتنداری جنسی
کتاب تربیت جنسی کودکان 1
این کتاب، دوران کودکی، بهویژه سالهای نخست زندگی، مهمترین دوره در شکلگیری شخصیت و هویت جنسی افراد است. بسیاری از باورها، نگرشها و حتی مشکلات یا انحرافهای جنسی در بزرگسالی، ریشه در همین سالهای ابتدایی دارد. کتاب «تربیت جنسی کودکان (جلد اول)» با رویکردی آموزشی و کاربردی، تلاش کرده است والدین را برای مواجههی درست با پرسشها و موقعیتهای گوناگون این دوره راهنمایی کند. برخی از موضوعات مهمی که در این کتاب به آن پرداخته شده عبارتاند از:
چه زمانی باید اتاق خواب کودک از والدین جدا شود؟
چگونه میتوان به کودک آموخت که بخشهای خصوصی بدن خود را بشناسد و از آن محافظت کند؟
راهکارهای صحیح برخورد با روابط فرزندتان با کودکان بزرگتر یا جنس مخالف و بازیهای خاصی مثل «دکتربازی» چیست؟
چگونه باید با دختران و پسران بر اساس نقشهای جنسیتی آنان رفتار کرد؟
این کتاب با زبانی ساده، روان و دور از پیچیدگیهای علمی، برای والدین نوشته شده و میکوشد ضمن پاسخ به پرسشهای رایج، مهارتها و آگاهیهای لازم برای تربیت جنسی سالم کودک از بدو تولد تا ۶ سالگی را در اختیار خانوادهها قرار دهد.
تربیت جنسی کودکان - جلد اول
کتاب تربیت جنسی کودکان 2
این کتاب، دوران میانی کودکی (۶ تا ۱۲ سال) یکی از حساسترین دورههای رشد است؛ دورهای که کودکان کنجکاوی بیشتری نسبت به بدن خود و تفاوتهای جنسیتی نشان میدهند و به تدریج پرسشهای جدیتری دربارۀ تولد، جنسیت و روابط انسانی مطرح میکنند. این مرحله، دروازهای برای ورود به دوران نوجوانی و بلوغ است و اگر والدین آگاهی و مهارت کافی نداشته باشند، ممکن است با بحرانهای رفتاری و تربیتی روبهرو شوند.
«کتاب تربیت جنسی کودکان (جلد دوم)» با زبانی ساده، روشن و کاربردی نوشته شده و تلاش میکند والدین را در پاسخ به پرسشهای کودکان و هدایت صحیح آنها یاری دهد. برخی از موضوعات محوری این کتاب عبارتاند از:
چگونه پاسخ به سوالات جنسی کودکان (تولد نوزاد، تفاوتهای دختر و پسر، چگونگی به دنیا آمدن بچهها)
آشنایی والدین با مفهوم کودکآزاری جنسی
کنترل و مدیریت مصرف رسانهها
آمادهسازی تدریجی کودک برای ورود به دوران بلوغ
راهکارهای صحیح و علمی برای مواجهه با مشکلاتی همچون خودارضایی و رفتارهای مشابه
این کتاب تنها به پرسشهای رایج کودکان پاسخ نمیدهد، بلکه والدین را با مهارتهای لازم برای مراقبت از فرزندانشان در برابر خطرات پنهان فضای رسانهای و اجتماعی آشنا میکند و میآموزند که چگونه بدون ایجاد شرم یا ترس، به شکلی سالم و درست به کنجکاویهای جنسی فرزندشان پاسخ دهند و او را برای مراحل بعدی زندگی آماده سازند.
تربیت جنسی کودکان 02
کتاب محرمانه با مادران
محرمانه با مادران، اثری است که با هدف آگاهیبخشی در زمینه تربیت جنسی دختران نوشته شده و تلاش میکند به یکی از حساسترین و مهمترین دغدغههای والدین، بهویژه مادران، پاسخی علمی، دینی و کاربردی بدهد. نویسنده با بهرهگیری از منابع اسلامی و یافتههای پژوهشی حوزه تعلیم و تربیت، به سؤالات فراوانی که پیرامون تربیت جنسی دختران مطرح میشود، پاسخ میدهد و کلیدهایی عملی برای پیشگیری یا درمان انحرافات جنسی ارائه میکند.
محور اصلی کتاب، شناخت صحیح تربیت جنسی و روشهای کنترل میل جنسی در دوران کودکی و نوجوانی است. نویسنده با مروری بر مراحل رشد جنسی ـ از پیش از تولد تا دوران بلوغ ـ به تبیین ویژگیهای جسمی، روانی و رفتاری دختران میپردازد. در این مسیر، به موضوعاتی همچون ضرورت توجه ویژه به دختران، نشانههای جسمی و روحی بلوغ، آموزشهای مورد نیاز نوجوانان، شیوههای صحیح کنترل و مدیریت میل جنسی، و نیز پیشگیری و درمان انحرافاتی مانند خودارضایی پرداخته میشود.
این اثر، به جای ایجاد ترس یا ابهام، با زبانی روشن و آموزنده به نیازها و پرسشهای واقعی نوجوانان پاسخ میدهد و به والدین کمک میکند تا نقش خود را در تربیت جنسی فرزندشان بهتر و مؤثرتر ایفا کنند.
محرمانه با مادران
کتاب بدن من مال منه!
بدن من، مال منه!، اثری آموزشی و ارزشمند است که با زبانی ساده و داستانی برای کودکان نوشته شده تا به آنها بیاموزد بدنشان به خودشان تعلق دارد و هیچکس حق ندارد بدون اجازه آنها را لمس کند.
در دوران کودکی، کودکان بارها در موقعیتهایی قرار میگیرند که دیگران آنها را بغل میکنند، میبوسند یا قلقلک میدهند. گرچه بسیاری از این تماسها عادی و محبتآمیز است، اما گاهی ممکن است کودک قربانی تماسهای نامناسب شود. پرسش اصلی اینجاست: کودک چگونه میتواند «نه» بگوید؟ چطور میتواند موضوع را با یک بزرگسال مورد اعتماد در میان بگذارد و مطمئن باشد که حرفش باور میشود؟
این کتاب با روایت یک دختر خردسال، به کودکان میآموزد که حق دارند در برابر هرگونه تماس ناخواسته مقاومت کنند و احساساتشان را بیان نمایند. او به همسالان خود نکاتی کاربردی ارائه میدهد: چگونه از موقعیتهای ناراحتکننده دور شوند، چه جملاتی به کار ببرند، و در صورت بروز مشکل، به چه کسانی اعتماد کرده و موضوع را بازگو کنند…
بدن من مال منه!
کتاب دیگر سکوت نمی کنم!
دیگر سکوت نمیکنم!، داستانی تأثیرگذار و تکاندهنده درباره شجاعت یک کودک در برابر سکوت و پنهانکاری است. این اثر با روایت زندگی رجینا، دانشآموزی ساکت و کمحرف، به موضوعی مهم و حساس یعنی سوءاستفاده جنسی از کودکان میپردازد.
رجینا دختری است که سکوتش راز بزرگی را پنهان میکند؛ رازی که حتی مادرش هم از آن بیخبر است، درباره کارهای پنهانی که پدرش انجام میدهد. او با وجود موفقیت در مدرسه، در دلش با ترسی بزرگ دستوپنجه نرم میکند. نقطه عطف داستان زمانی رقم میخورد که معلم سختگیر اما دلسوزش، خانم سالوادور، هنگام خواندن کتابی درباره «خطر غریبه» توضیح میدهد که فرد سوءاستفادهگر همیشه یک غریبه نیست و میتواند کسی باشد که کودک او را میشناسد و به او اعتماد دارد. این جمله، رجینا را به فکر فرو میبرد: آیا او میتواند سکوتش را بشکند و راز تلخ زندگیاش را برملا کند؟
شانون ریگز در «دیگر سکوت نمیکنم!» به کودکان کمک میکند تا اهمیت گفتوگو و اعتماد به بزرگسالان قابل اطمینان را دریابند.
دیگر سکوت نمی کنم!
کتاب بازی بدون دردسر
بازی بدون دردسر، اثری خلاقانه و آموزنده است که با زبان شعر و داستان، به کودکان میآموزد چگونه از بدن و حریم شخصی خود محافظت کنند. نویسنده با انتخاب قالبی آهنگین و بهرهگیری از شخصیتهای داستانی، توانسته مفاهیمی جدی و گاهی دشوار را برای کودکان ساده، جذاب و قابلفهم بیان کند.
یکی از دغدغههای اساسی والدین، آموزش مراقبت جنسی به فرزندان در سالهای نخست زندگی است. تجربهها و تحقیقات نشان دادهاند که بسیاری از موارد آزار جنسی، نه از سوی غریبهها بلکه از سوی افراد نزدیک، مانند آشنایان، دوستان خانوادگی یا حتی همسالان کنجکاو رخ میدهد. این موضوع اهمیت آموزش زودهنگام و درست را دوچندان میکند.
«بازی بدون دردسر» در همین مسیر گام برداشته است. در هر یک از داستانهای کتاب، کودکان با موقعیتهایی مواجه میشوند که در آن فردی قصد سوءاستفاده یا دستدرازی دارد؛ اما با آگاهی و جرأت، میآموزند که چگونه مرزهای خود را مشخص کنند و قاطعانه «نه» بگویند. بدین ترتیب کودک ضمن لذت بردن از خواندن داستان، مهارتهای حیاتی برای محافظت از خود را نیز فرا میگیرد.
این کتاب دربرگیرندهی چهار مجموعهی مستقل از طیبه شادمانی است که هر کدام بهصورت جداگانه نیز منتشر شدهاند.
این بازی را دوست ندارم
میگم که چی گفتی به من
تنهایی جایی نمیرم
مامان بیا! بابا بیا!
کتاب «بازی بدون دردسر» پلی میان دنیای آموزش و سرگرمی است؛ هم برای کودکانی که میخواهند دنیای خود را بهتر بشناسند و هم برای والدینی که دغدغهی پرورش فرزندی آگاه و توانمند دارند.
بازی بدون دردسر
کتاب حواسم به غریبهها هست
حواسم به غریبهها هست، اثر جولیا کوک داستانی آموزنده و توانمندساز برای کودکان است که به آنها کمک میکند مهارتها و اعتمادبهنفس لازم را برای انتخابهای درست در تعاملات روزمره اجتماعی به دست آورند. نویسنده در این اثر، با استفاده از سرواژهی SCOOP، پنج راهبرد ساده و کاربردی را برای ایمنی شخصی کودکان معرفی میکند:
S (Smart): هوشمندانه رفتار کن.
C (Call list): از فهرست تماس مطمئن استفاده کن.
O (zerO talking): هیچ گفتوگویی با غریبهها نداشته باش.
O (Out): اجازه نده غریبهها وارد حریم شخصیات شوند.
P (Pair up): همیشه با یک همراه باش.
این کتاب منبعی ارزشمند برای والدین، معلمان، مشاوران و مراقبان است تا با زبانی ساده و دوستانه، بدون ایجاد ترس، کودکان را با مهارتهای ایمنی آشنا کنند و از خطراتی گوناگون پیشگیری نمایند. کتاب «حواسم به غریبهها هست» توسط دو نهاد معتبر «Child Watch of North America» و «مرکز ملی کودکان مفقود و مورد سوءاستفاده قرار گرفته» در آمریکا تأیید شده است.
حواسم به غریبه ها هست
کتاب مبانی تربیت جنسی با تاکید بر دیدگاه اسلام
مبانی تربیت جنسی با تاکید بر دیدگاه اسلام، نوشتهی منیره شکربگی اثری پژوهشی و تحلیلی است که به موضوع حساس و بنیادین تربیت جنسی در مراحل مختلف رشد انسان، بهویژه در کودکی و نوجوانی، میپردازد. نویسنده با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع اسلامی، تلاش کرده است تا ابعاد گوناگون تربیت جنسی را از منظر قرآن و آموزههای اهلبیت (ع) بررسی کند.
این کتاب با تأکید بر اهمیت نقش خانواده و جامعه، به بیان اهداف تربیت جنسی، وظایف والدین، شیوههای مستقیم و غیرمستقیم تربیت و راهکارهای ویژه برای تربیت دختران میپردازد. نویسنده نشان میدهد که بسیاری از انحرافات جنسی در بزرگسالی ریشه در غفلتهای دوران کودکی دارد و توجه به تربیت صحیح در این سنین میتواند زمینهساز زندگی خانوادگی سالم، ازدواج موفق و جامعهای پاک باشد.
از سوی دیگر، مؤلف با نگاهی انتقادی به نظریههای غربی، برتری نظام تربیتی اسلام را در کاهش آسیبهای اجتماعی و جنایی برجسته کرده و بر کارآمدی تعالیم دینی در پرورش استعدادها و تحقق اهداف عالی تعلیم و تربیت تأکید دارد.
مبانی تربیت جنسی با تاکید بر دیدگاه اسلام
کتاب لمس کردن یا لمس نکردن، مسئله این است
این کتاب، اثر هانتر ماناسکو یک منبع آموزشی ارزشمند برای کودکان دارای نیازهای ویژه و همچنین والدین، مربیان و مراقبان آنهاست. این کتاب به زبانی ساده و همراه با تصاویر دوستانه، قوانین مربوط به تماس فیزیکی را توضیح میدهد و به کودکان کمک میکند تفاوت بین لمسهای قابل قبول و لمسهای نامناسب را درک کنند و در موقعیتهای مختلف مرزهای خود را بهتر بشناسند.
مطالب کتاب در ۶ بخش ارائه شده است و هر بخش به نوعی از لمس یا موقعیت تعامل فیزیکی میپردازد:
1- لمس تصادفی (وقتی کسی بدون قصد دستش به ما بخورد)
2- لمس دوستانه (تماسهایی که نشانه محبت یا دوستی هستند)
3- لمس دردناک (لمسهایی که باعث ناراحتی یا آسیب میشوند)
4- لمس خودم (توضیح درباره لمس شخصی و ضرورت حفظ حریم خصوصی)
5- لمس نکردن (مواردی که نباید لمس کنیم یا اجازه لمس بدهیم)
6- عکس گرفتن از من (موقعیتهایی که فردی میخواهد از کودک عکس بگیرد)
در هر بخش، کودک با مثالهای ملموس میآموزد که آن نوع لمس در چه شرایطی رخ میدهد، آیا پذیرفتنی است یا خیر، و چه واکنشی باید نشان دهد. این کتاب به کودکان کمک میکند تا امنیت شخصی خود را بهتر بشناسند و با اعتماد به نفس بیشتری در روابط روزمره حضور داشته باشند.
لمس کردن یا لمس نکردن،مسئله این است
بهترین کتابهای تربیت جنسی کودکان
علاوه بر کتابهای فوق آثار ذیل را هم ملاحظه فرمایید.
آیا شما کتاب را میشناسید که بتوان به عنوان بهترین کتابهای تربیت جنسی کودکان معرفی کرد و در این مقاله به آن اشاره نشده باشد؟
