در حاشیه جایزه ادبی جلال آل احمد
وقتی سخن از جلال می شود قبل از کتاب و ادبیات و داستان، کلاه بره در ذهن تداعی می شود و سیبیل. اما واقعیت این است که کلاه دار و بی کلاه در برابر آثار و ادبیات جلال کلاه از سر بر می دارند و به دیده احترام به او می نگرند و من که سالهای دبیرستان را با ذوق داستان های جلال سر کرده بودم، دوست دارم بجای هر لقب و صفتی فقط او را جلال خطاب کنم، جلال ادبیات ایران. چه خوب است به بهانه جایزه سالانه ادبی جلال آل احمد نگاهی سریع و گذرا داشته باشیم به زندگی و آثار جلال.
1302 تولد در تهران
1322 گرفتن دیپلم از دارالفنون
1324 چاپ اولین قصه (زیارت) در مجله سخن
1325 گرفتن مدرک لیسانس ادبیات
1326 استخدام در آموزش و پرورش
1327 انتشار کتاب سه تار(مجموعه داستان)
ترجمه کتاب «قمارباز» اثر داستایوفسکی
1328 ترجمه «بیگانه» اثر آلبر کامو
1329 ازدواج با سیمین بهبهانی
ترجمه «سوء تفاهم» اثر آلبر کامو
1331 انتشار کتاب «زن زیادی»
1333 انتشار کتاب «اورازان»
ترجمه کتاب «بازگشت از شوروی» اثر آندره ژید
1334 انتشار کتاب تات نشینهای بلوک زهرا
ترجمه «مائده های آسمانی» اثر آندره ژید
انتشار کتاب هفت مقاله
1337 انتشار کتاب مدیر مدرسه
انتشار کتاب سرگذشت کندوها
1340 انتشار کتاب نون والقلم
1341 انتشار کتاب «کارنامه سه ساله»
چاپ کتاب غربزدگی
1343 سفر حج و سفر به شوروی
نگارش کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران
1344 شرکت در سمینار ادبی دانشگاه هاروارد
1345 ترجمه نمایشنامه «کرگدن» اثر اورژن یونسکو
انتشار سفرنامه حج «خسی در میقات»
1346 انتشار کتاب «نفرین زمین»
ترجمه مقاله ارنست یونگ «عبور از خط»
1347 تحریم کنگره هنرمندان دربار
تشکیل کانون نویسندگان ایران
1348 وفات در 18 شهریور در اسالم گیلان
در کل آثار بجا مانده از جلال شامل 10 کتاب داستان، 12 مقاله، حدود 12 ترجمه و 8 یادداشت و سفرنامه است.
زندگی جلال پر است از فراز و فرود ها و تعالی. او که از زاویه ادبیات وارد عالم سیاست شده بود با آثاری همچون غربزدگی، ولایت اسرائیل، دست های آلوده و …به نقد و بررسی اوضاع سیاسی آن دوران پرداخت. البته فعالیت های سیاسی جلال فراتر از نوشتن بود. عضویت در حزب توده و سپس مخالفت، استعفا و انشعاب از حزب، تاسیس حزب سوسیالیست توده ایران، ورود و کناره گیری از حزب نیروی سوم، انتقاد و مخالفت با رژیم و دستگیری و آزار و اذیت توسط ساواک و… نشان از روحیه دغدغه مند آل احمد دارد.
رهبر انقلاب درباره گرایش های مذهبی و سیاسی جلال می فرمایند:«اما تودهای بودن یا نبودنش؛ البته روزی تودهای بود. روزی ضد تودهای بود. و روزی هم نه این بود و [نه] آن. بخش مهمی از شخصیت جلال و جلالت قدر او همین عبور از گردنهها و فراز و نشیبها و متوقّف نماندن او در هیچکدام از آنها بود. کاش چند صباح دیگر هم میماند و قلههای بلندتر را هم تجربه میکرد.»
جایزه ادبی جلال آل احمد
از سال 1387 در حوالی سالروز تولد جلال آل احمد، آیین معرفی آثار و نویسندگان برتر، با هدف ارتقای زبان و ادبیات ملی – دینی برگزار می شود. این مراسم که به افتخار جلال و به نام و یادش به همین نام شهرت یافته، توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست گذاری و برای شش سال توسط خانه کتاب ایران اجرا شد. پس از آن بنیاد شعر و ادبیات ایران این گردهمایی را برگزار کرده است. در این گردهمایی آثار ارائه شده در چهار حوزۀ «رمان و داستان بلند»، «مجموعهداستان»، «مستندنگاری و تاریخنگاری» و «نقد ادبی» مورد بررسی و داوری قرار می گیرد. جایزه ادبی جلال بالاترین و گرانقیمت ترین جایزه در حوزه ادبیات بشمار می رود.
در زیر نگاهی داریم به آثار منتخب این جایزه در سه حوزه مستند نگاری، نقد ادبی و داستان بلند.
شایسته تقدیر | تاریخ | دوره | ||
داستان | نقد ادبی | مستند نگاری | ||
اژدهاکشان(یوسف علیخانی) قاعده بازی(فیروز زنوزی جلالی) |
آئین آیینه(حسینعلی قبادی) از اسطوره تا حماسه(سجاد آیدینلو) |
سازمان مجاهدین خلق (موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی)
|
1387 | اول |
ندارد |
زبان عرفان(علیرضا فولادی) تماشاخانه اساطیر(نغمه ثمینی) |
دا(سیده زهرا حسینی/سیده اعظم حسینی) | 1388 | دوم |
نامیرا(صادق کرمیار) تالار پذیرائی پایتخت(محمد علی گودینی) |
از معنا تا صورت(مهدی محبّتی) تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی(مهدی زرقانی) |
ندارد | 1389 | سوم |
جاده جنگ(منصور انوری) | از اشارتهای دریا (حمیدرضا توکلی) | تا خمینیشهر(موسسه ایمان جهادی) | 1390 | چهارم |
حافظ هفت(اکبر صحرایی) | مولوی و اسرار خاموشی (علی محمدی آسیابادی)
عقل سرخ (تقی پورنامداریان) |
نورالدین پسر ایران(معصومه سپهری) شرح اسم(هدایت الله بهبودی) |
1391 | پنجم |
ندارد | سبکشناسی(محمود فتوحی-سخن) | نبرد طریقالقدس(امیر رزاق زاده) | 1392 | ششم |
ملکان عذاب(ابوتراب خسروی) |
گشودن رمان(حسین پاینده)
|
سفربرگذشتنی (محمدرضاتوکلی صابری) |
1393 | هفتم |
پاییز فصل آخر سال است(نسیم مرعشی) دختر لوتی(شهریار عباسی) |
کلک خیالانگیز(ابوالفضل حری)
روایتشناسی کاربردی(علی عباسی) |
|
1394 | هشتم |
لمیزرع(محمدرضا بایرامی)
|
ندارد | 1395 | نهم | |
این خیابان سرعتگیر ندارد (مریم جهانی) |
بلاغت از آتن تا مدینه(داود عمارتی مقدم) درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی (حسین صافی پیرلوجه) |
ندارد | 1396 | دهم |
رهش (رضا امیرخانی) | بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی (لیلا سید قاسم) | الف لام خمینی (هدایتالله بهبودی) | 1397 | یازدهم |
افتاده بودیم در گردنه حیران (حسین لعل بذری) | درباره مانایی و میرایی(احمد شاکری) | قطارباز، ماجرای یک خط (احسان نوروزی) | 1398 | دوازدهم |
اوراد نیمروز (منصور علیمرادی) |
تاریخ بدن در ادبیات (سید مهدی زرقانی) روایت شناسی درام (پرستو محبی) |
گوهر صبر (طیبه پازوکی) |
1399 | سیزدهم |
ماه غمگین، ماه سرخ (رضا جولایی) بینام پدر (سیدمیثم موسویان) |
ندارد |
داغ دلربا (میثم امیری) رضانام تا رضاخان (هدایتالله بهبودی) |
1400 | چهاردهم |