شتار حاضر با هدف مروری تحلیلی بر ده کتاب تقریظ شده رهبری تدوین شده است. در این نوشتار، ضمن معرفی اجمالی هر اثر، به محورهای مورد تأکید رهبری در تقریظها نیز پرداخته میشود تا تصویری روشن از سلیقه ادبی، معیارهای ارزشی، و دغدغههای فرهنگی معظمله در حوزهی کتاب و مطالعه ارائه گردد.
مروری بر ده کتاب تقریظ شده رهبری
مطالعه و کتابخوانی همواره از دغدغههای اصلی رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است. معظمله نهتنها به عنوان یک رهبر دینی و سیاسی، بلکه به عنوان یک اندیشمند اهل مطالعه و نقاد آثار مکتوب شناخته میشوند. در سالهای اخیر، یکی از جلوههای زیبا و الهامبخش این اهتمام، تقریظهایی است که ایشان بر برخی کتابهای شاخص ایرانی، بهویژه در حوزههای دفاع مقدس، زندگینامههای انقلابی و آثار تاریخی و فرهنگی معاصرنگاشتهاند.
این تقریظها تنها یادداشتهایی کوتاه بر حاشیه کتاب نیستند، بلکه حاوی نکات معرفتی، تحلیلی و تربیتی عمیقی درباره محتوا، سبک نگارش و ارزشهای نهفته در اثر هستند. از خلال این نوشتهها، میتوان به نگاه فرهنگی و هنری رهبر انقلاب و معیارهای ایشان در ارزیابی آثار ادبی و تاریخی پی برد.
کتاب تب ناتمام
تب ناتمام، به قلم زهرا حسینی مهرآبادی و منتشرشده از سوی انتشارات حماسهیاران، روایتی صمیمی و تأثیرگذار از زندگی شهلا منزوی، مادر جانباز شهید حسین دخانچی است. این اثر، فراتر از یک روایت معمول از شهادت یا جانبازی، به زندگی مادری میپردازد که سالها با صبر و عشق از فرزند جانباز خود پرستاری کرده و در این مسیر، جلوهای ناب از فداکاری و استقامت مادرانه را به نمایش میگذارد.
برخلاف روایتهای رایج که قهرمان داستان را فرد جانباز یا شهید میدانند، در «تب ناتمام» این مادر شهید دخانچی است که در مرکز روایت قرار دارد. این کتاب با نثری روان و روایتمحور، از کودکی حسین دخانچی تا زمان شهادتش را دنبال میکند و چهرهای واقعی از پایداری و عشق مادرانه در دل جنگ به دست میدهد. نویسنده با نگاهی انسانی و واقعگرایانه، از خلال خاطرات شهلا منزوی، هم رنجهای پنهان زندگی در کنار یک جانباز را بازگو میکند و هم تأثیرات اجتماعی و روحی جنگ بر خانوادهها را به تصویر میکشد.
«کتاب تب ناتمام» یادآور این حقیقت است که میدان نبرد تنها در جبههها شکل نمیگیرد، بلکه در دل مادران نیز ادامه دارد؛ اثری خواندنی برای علاقهمندان به ادبیات دفاع مقدس و روایتهای مادرانه از ایثار و پایداری.
تب ناتمام
کتاب خانوم ماه
خانوم ماه، روایتی احساسی و تأثیرگذار از زندگی خانمناز علینژاد، همسر شهید شیرعلی سلطانی است. این اثر در سه فصل به قلمی روان و داستانگونه، زندگی این بانوی صبور را از زبان خودش روایت میکند. روایتها در قالب داستانهای کوتاه و بههمپیوسته شکل گرفتهاند و تصویری واقعی از عشق، ایمان و ایستادگی زنی به یادگار میگذارند که همسرش را بارها تا خط مقدم بدرقه کرد و در نهایت پیکر بیسر او را در قبری که خود از پیش آماده کرده بود، به خاک سپرد.
«خانوم ماه» پیش از انتشار موفق شد جایزه بخش رمان جشنواره «بوی خاک» را از آن خود کند و پس از چاپ توسط انتشارات بهنشر با استقبال گستردهی خوانندگان و منتقدان روبهرو شد. این اثر که مفتخر به دریافت تقریظ مقام معظم رهبری شده است، تصویری روشن از نقش زنان در پایداری خانواده و مدیریت روزهای دشوار دفاع مقدس ارائه میدهد.
خانوم ماه
کتاب همسفر آتش و برف تقریظ شده رهبری
همسفر آتش و برف، رمانی مستند به قلم فرهاد خضری است که بر پایهی خاطرات فرحناز رسولی، همسر شهید قهاریسعید نوشته شده است. نویسنده در این اثر، زندگی پر فراز و نشیب بانویی را به تصویر میکشد که در روزهای سخت جنگ، در کنار همسرش ماند و تجربهی زیستن در میان آتش و خطر را با صبری تحسینبرانگیز از سر گذراند.
روایت کتاب در سه بخش شکل میگیرد: از دوران کودکی و خانوادهی فرحناز رسولی آغاز میشود، سپس به سالهای زندگی مشترک او با شهید قهاریسعید میرسد و در نهایت، روزهای پس از شهادت را روایت میکند؛ زمانی که او با ایمان و استقامت، بار سنگین مسئولیت خانواده را بر دوش میکشد.
نثر اثر هم مستند و واقعی است و هم ساختاری داستانی و جذاب دارد؛ همین ویژگی باعث شده است که همسفر آتش و برف پلی میان ادبیات مستند و رمان اجتماعی باشد و برای نسل جوان خواندنی و الهامبخش جلوه کند. این کتاب، اثری شاخص در حوزهی ادبیات مقاومت است و مفتخر به دریافت تقریظ مقام معظم رهبری شده است.
همسفر آتش و برف
کتاب پاسیاد پسر خاک
این کتاب در قالبی پژوهشی شرح زندگی سیدعلیاكبر ابوترابیفرد را روایت میكند. كتاب حاصل ساعتها گفتو گو با افراد مختلفی است كه در دورههای مختلف به نوعی با سیدعلیاكبر ترابیفرد آشنا و در ارتباط بودهاند. كلمه پاسیاد در عنوان این كتاب به معنای پاسداشت است.
محمد قبادی در فصل اول کتاب به پیشینه خانوادگی، تولد، تحصیل و فعالیت سیاسی و آشنایی ابوترابیفرد با شهید سیدعلی اندرزگو پرداخته است. فصل دوم هم شرح فعالیتهای سیدعلیاكبر ابوترابی در كمیته استقبال از امام خمینی(ره) و دوران دفاع مقدس و احوال وی در دوران اسارت در زندانهای صدام را شامل میشود.
شاید برای معرفی این اثر ارزشمند، هیچ متنی رساتر از تقریظ رهبری نباشد. «زندگی این مجاهد فی سبیلالله در شمار پرحادثهترین و درسآموزترین زندگیها و حقّا کمنظیر است. اوّل بار او را در سالهای اوّل دههی پنجاه در منزل خودمان در مشهد زیارت کردم. شهید اندرزگو او را آورده بود و به او ابراز اعتماد کرد.
پرسیدم شما با آقای آقاسیدعباس قزوینی که از آشنایان ما در قم بود نسبتی دارید؟ گفت پسر اویم. پس از آن یکبار در همان سالها او را در جلو زندان اوین دیدم و یکبار در جمع نیروهای اعزامی قزوین در ستاد جنگهای نامنظم. و پس از بازگشت از اسارت چند سال با ایشان همکاری نزدیک داشتیم. ولی این حجم و کیفیت مجاهدت عالی را هیچکس نمیتوانست از ظاهر فروتن و کتوم او حدس بزند. رحمت و رضوان الهی بر او. نمیتوانم تردید کنم در اینکه او در شمار شهیدان عالیمقام است. این کتاب بسیار خوب و هنرمندانه تنظیم شده است. دست نویسنده درد نکند.»
پاسیاد پسر خاک
کتاب روح الله تقریظ شده رهبری
روح الله، اثری مستند و داستانی از زندگی امام خمینی (ره) است که حاصل شش سال تحقیق هادی حکیمیان بوده و در ده فصل، به روایت زندگی علمی، سیاسی و معنوی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران میپردازد. نویسنده با قلمی روان و روایتی پرکشش، خواننده را از کودکی امام در خمین تا دوران رهبری انقلاب اسلامی همراهی میکند. حکیمیان با بهرهگیری از اسناد و نامههای کمتر منتشرشده، از جمله مواضع امام در نهضت ملی شدن نفت و نامه تاریخی ایشان به پاپ در سال ۱۳۲۷، تصویری زنده و جامع از شخصیت امام ارائه میدهد. بخشهای پایانی کتاب به سالهای تبعید، مبارزات انقلابی، دوران رهبری و مدیریت جنگ تحمیلی اختصاص دارد و سرانجام، روایت با وداع ملت ایران با امام خمینی (ره) در خرداد ۱۳۶۸ پایان مییابد.
در تقریظ این کتاب، تصویری حقیقی از امام و توجه به همه ابعاد شخصیتی ایشان شده است. «این کتاب توانسته است چهرهئی نزدیک به واقع از امام خمینی ترسیم کند؛ خردمندی، دوراندیشی، ایمان ناب، اخلاص در عمل، ارادهی پولادین، باور ژرف به گفته و عمل و هدف خود، شجاعت بینظیر، دانش گسترده، روح لطیف و زلال، امید و اعتماد به خدا .. و البته ویژگیهای دیگری هم هست که این نویسنده به آن دست نیافته است. امام خمینی در این کتاب- بحق- رهبری بزرگ و بینظیر است که باور او به مردمش، نیمی از محصول کار او را تشکیل میدهد. من هم مانند نویسنده میگویم: خدا خمینی را تا ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه برای اسلام و مسلمین نگهدارد. مطالعهی این کتاب برای نسل جوان ما بسیار سودمند است.»
روح الله
کتاب آخرین فرصت
آخرین فرصت، روایت زندگی مؤمنانه و عاشقانهی شهید علی کسایی، مربی و مسئول عقیدتی سیاسی مرکز آموزش پیاده ارتش در شیراز است؛ مردی که زندگیاش با عید غدیر پیوندی شگفت دارد. او در ۱۴ آذر ۱۳۳۴، مصادف با روز غدیر، چشم به جهان گشود؛ در ۲۵ سالگی، باز هم در روز عید غدیر، پیمان ازدواج خود را در محضر امام خمینی (ره) امضا کرد؛ و در نهایت، در آستانهی همان عید، از فرماندهاش خواست تا آخرین فرصت حضور در جبهه را به او بدهد، فرصتی که به شهادت ختم شد. نویسنده، سمیرا اکبری، با زبانی ساده و صمیمی، زندگی شهید را از زبان همسرش «رفعت قافلانکوهی» روایت کرده است. این روایت، از آشنایی و ازدواج تا روزهای فراق و انتظار، سرشار از جزئیات انسانی و تربیتی است.
متن تقریظ رهبری بر این کتاب، زندگی پرهیزگارانه و سرانجام شهادت این شهید را برجسته کرده و نقش انقلاب اسلامی در تربیت چنین افرادی را یادآور شده است. همچنین نگارش و بیان ساده راوی از امتیازات کتاب دانسته شده است: «این شهید عزیز از سرآمدان شهدا است. زندگی پرهیزگارانه، رفتار فداکارانه و سرانجام غبطهانگیز: شهادت دلاورانه و آگاهانه. گوارا باد این همه بر این بنده مخلص.. و درود خدا بر امام خمینی که انقلابش توانست چنین گوهرهای نفیسی را استخراج و تربیت کند. نگارش خوب نویسنده و اظهارات صریح و ساده راوی رنجکشیده، از امتیازات کتاب است.»
آخرین فرصت، گذری بر زندگی شهید علی کسایی
کتاب معبد زیرزمینی
معبد زیرزمینی، نوشته معصومه میرطالبی، ماجرای گروهی از مقنیهای روستاهای یزد که با دستان پینهبسته خود در عملیات فتحالمبین نقشی سرنوشتساز ایفا کردند. این مردان گمنام به سرپرستی شهید غلامحسین رعیت، با حفر کانالی زیرزمینی مسیر پیروزی رزمندگان ایرانی را هموار کردند و نامی ماندگار در تاریخ جهاد برجای گذاشتند.
روایت کتاب از زاویهی دید جوانی به نام «الیاس» شکل میگیرد که از دل روستا تا جبهههای نبرد حرکت میکند و در این مسیر، با مفاهیمی چون ایثار، همدلی و شهادت روبهرو میشود. نویسنده با ترکیب روایتهای مستند و داستانی، فضایی زنده و انسانی از روزهای پرحادثهی جنگ میآفریند و در خلال آن، از چهرههایی چون شهید صیاد شیرازی نیز یاد میکند.
رهبر معظم انقلاب در تقریظ خود بر این اثر، ضمن ستودن موضوع تازه و نگارش جذاب آن، بر اهمیت پرداختن به ابعاد کمتر شناختهشده دفاع مقدس تأکید کردهاند: «موضوع این رمان تازه و مبتکرانه است، نگارش آن هم شیرین و جذاب است… استفاده از مقنّیهای یزدی را شهید صیاد شیرازی چند بار مطرح کرده بود و ماها از آن مطلع بودیم، اما اهمیت و ظرافت و دشواری آن به گونهای که در این کتاب تشریح شده برای ما و دیگران امثال ما معلوم نبود. رحمت و رضوان خدا بر این هنرمندان کلنگ به دست.»
هواتو دارم
کتاب بیست سال و سه روز
بیست سال و سه روز، داستان کوتاه اما درخشان زندگی شهید سیدمصطفی موسوی، جوانترین شهید مدافع حرم است؛ جوانی از نسل دههی هشتاد که تنها سه روز پس از تولد بیستسالگیاش، در حملهای به اطراف حرم حضرت زینب (س) در دمشق به شهادت رسید. او از نیروهای هوابرد ارتش بود و مسیر دشوار و پرشور حضورش در جبههی مقاومت را با ایمان، اراده و عشق به اهلبیت (ع) طی کرد.
سمانه خاکبازان در این اثر کوشیده است تا فراتر از روایت نظامی و میدانی، تصویری انسانی و الهامبخش از مصطفی ارائه دهد. این کتاب، علاوه بر بازنمایی صحنههای پرشکوه از مجاهدتهای او، برای نوجوانان و جوانان امروز الگوی زیستن مؤمنانه در دنیای معاصر را به نمایش میگذارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در تقریظ خود بر این کتاب، با بیانی عاطفی و درخشان، از ایمان شهید و صبر خانوادهاش تمجید کرده و از زیستن در دوران چنین انسانهایی سخن گفتهاند: «این شرح حال نیز برای امثال من غبطهانگیز و حسرتزا است. نور این جوان و امثال او چشم امثال مرا خیره میکند و ما را متوجه تاریکیهایی که در آن گرفتاریم میسازد. آفرین به آن انگیزه نجاتبخش که سیدمصطفیها را به چنین اوجی میرساند و مرحبا به صبر و توکلی که پدر و مادری را در فقدان چنین فرزندی آرامش میبخشد. خدا را سپاس که در دوران چنین انسانهایی زندگی میکنیم.»
بیست سال و سه روز
کتاب هواتو دارم تقریظ شده رهبری
هواتو دارم، به قلم محمدرسول ملاحسنی، روایتی صمیمی و تأثیرگذار از زندگی شهید مهندس مرتضی عبداللهی، از شهدای مدافع حرم است. نویسنده در دوازده فصل، دوازده سال از زندگی این جوان مؤمن و پرانرژی را از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۷ روایت میکند؛ سالهایی که مسیر رشد، تلاش و جهاد او را تا رسیدن به شهادت بهزیبایی به تصویر میکشد. نویسنده با زبانی ساده و روایی، خواننده را درگیر زندگی عاشقانه و پرماجرای شهید و همسر صبورش میکند؛ زنی که در جایگاه راوی، صدای آرام اما استوار عشق و ایمان است.
متن تقریظ رهبری بر این کتاب، به جهاد و تلاشهای جوانان دهه ۹۰ اشاره دارد و به معرفت و صبر راوی که همسر شهید است، توجه کرده است: «این نیز جلوهئی دیگر از رویشهای انقلاب است: «جوان دلاوری با عقلانیّت دههی ۹۰ و احساسات دههی ۶۰.. مصداق: الیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصالح یرفعه.. با جهادی در بهترین راه و سرانجامی برترین سرانجام.. هنیئاً لأرباب النعیم نعیمُهم.. معرفت و صبر راوی (همسر شهید) در خور ستایش است.. گرامی و سربلند باد.»
هواتو دارم
کتاب مجید بربری
مجید بربری، نوشته کبری خدابخش دهقی، داستان زندگی پرشور شهید مجید قربانخانی است. او که در یافتآباد تهران متولد شد، در ابتدا سبک زندگی متفاوتی داشت و صاحب یکی از معروفترین قهوهخانههای محله بود. اما این پایان ماجرا نبود…
کتاب از لحظات پایانی حیات دنیوی مجید در خانطومان سوریه آغاز میشود. نویسنده در ادامه در قالب رفتوبرگشتهای زمانی، به برهههای مختلف زندگی او سرک میکشد و پازل وجودی این جوان را کامل میکند. سؤال کلیدی کتاب این است: «چگونه یک قهوهخانهدار محله، به شهید مدافع حرم بدل شد؟»
متن تقریظ رهبری ضمن ستایش شخصیت شهید، به نقش محوری هدایت الهی و سرانجام باشکوه او اشاره کرده است: «اینجا فطرتی پاک را، دلی روشن را، دستی خدمتگزار به ضعیفان را میبینیم که رشتهئی از انوار خورشید حسینی، آنها را در خط نورانی جهاد و شهادت، به کار میاندازد و دارندهی آنها را به اوج میرساند. مجید قربانخانی مصداق آیهی: فَمَن یُرد الله ان یهدیه یشرح صدره للإسلام است. او لایق این عروج بوده و دل با صفا و روح با مرام او ظرفیت آن را داشته است.. گوارایش باد و الحقنا الله به انشاءالله»
مجید بربری
مقام معظم رهبری چرا کتابها را تقریظ میکنند
تقریظهای مقام معظم رهبری بر آثار ادبی، تاریخی و فرهنگی، نه تنها گواهی بر اهمیت مطالعه و کتاب در نگاه ایشان است، بلکه راهنمایی روشن برای درک ارزشهای انسانی، ملی و معنوی هر اثر به شمار میآید. این یادداشتها هم به ترویج سیر و سلوک معنوی و الگوسازی برای نسل جوان میپردازند، هم اهتمام رهبر انقلاب به رویشهای انقلاب و سرمایههای معنوی ایران، از جمله شهیدان دفاع مقدس، را برجسته میکنند. تقریظ شده رهبری نشان میدهند که مطالعه آثار شاخص میتواند الهامبخش، تربیتی و محرک جامعهسازی و تمدنسازی باشد و نسلهای امروز را با درسهای مقاومت، ایثار و فرهنگ ملی آشنا سازد.
