خلاصه کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران

معرفی کتاب اسلام و ایران

کتاب اسلام و ایران، در واقع گزیده ای از کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران است که مشتمل بر سه بخش: اسلام و مسأله ملیت، خدمات اسلام به ایران، خدمات ایران به اسلام است. ما مسلمانان ایرانی به اسلام به حکم اینکه مذهب ماست ایمان و اعتقاد داریم و به ایران به حکم اینکه میهن ماست مهر می‌ورزیم.

از این رو سخت علاقه‌مندیم که مسائلی را که از یک طرف با آنچه به آن ایمان و اعتقاد داریم و از طرف دیگر با آنچه به آن مهر می‌ورزیم پیوند دارد، روشن درک کنیم و تکلیف خود را در آن مسائل بدانیم. عمده این مسائل در سه پرسش ذیل خلاصه می‌شود:

1. ما، هم احساسات مذهبی اسلامی داریم و هم احساسات میهنی ایرانی؛ آیا دارای دو نوع احساس متضاد می باشیم، یا هیچ گونه تضاد و تناقضی میان احساسات مذهبی ما و احساسات ملی ما وجود ندارد؟

2. دین ما اسلام آنگاه که در چهارده قرن پیش به میهن ما ایران وارد شد، چه تحولات و دگرگونیها در میهن ما به وجود آورد؟ آن دگرگونی ها در چه جهت بود؟ از ایران چه گرفت و به ایران چه داد؟ آیا ورود اسلام به ایران برای ایران موهبت بود یا فاجعه؟

3. ملل بسیاری به اسلام گرویدند و در خدمت این دین درآمدند و در راه نشر و بسط تعالیم آن کوشیدند و با تشریک مساعی با یکدیگر تمدنی عظیم و باشکوه به نام «تمدن اسلامی» به وجود آوردند. سهم ما ایرانیان در این خدمات چه بوده است؟ ایران چه مقامی از این جهت دارد؟ آیا مقام اول را حیازت کرده است یا خیر؟ بعلاوه، انگیزه ایرانی در این خدمات چه بوده است؟

نظر به اینکه غالبا کسانی که در مسائل مشترک اسلام و ایران قلم فرسایی کرده اند یا اطلاع کافی نداشته اند یا انگیزه ای غیر از تحقیق محرک آن ها بوده است، این مسائل با همه زمینه روشنی که دارد درست طرح نشده است. ما هر چه بیشتر در این زمینه مطالعه کردیم بیشتر به این نکته برخوردیم که مسائل مشترک اسلام و ایران، هم برای اسلام افتخارآمیز است، هم برای ایران؛ برای اسلام به عنوان یک دین که به حکم محتوای غنی خود ملتی باهوش و متمدن و صاحب فرهنگ را شیفته خویش ساخته است، و برای ایران به عنوان یک ملت که به حکم روح حقیقت خواه و بی تعصب و فرهنگ دوست خود بیش از هر ملت دیگر در برابر حقیقت خضوع کرده و در راهش فداکاری نموده است.

در کتاب اسلام و ایران، مشاهده می‌کنید که چه جریاناتی رخ داده است. برخی از آن جریانات، دستاویزی برای بعضی از مستشرقین و غیر آنان شده است که آن ها را به عنوان یک «مقاومت» و عکس العمل مخالف روح ایرانی در برابر اسلام معرفی کنند، از قبیل نهضت‌های شعوبی، زبان فارسی، تصوف و حتی تشیع، همچنان که برخی شخصیت ها به عنوان مظهری از این مقاومت معرفی شده و می‌شوند، از قبیل حکیم ابوالقاسم فردوسی، حماسه سرای عظیم ایران و فیلسوف بزرگ شیخ شهاب الدین سهروردی، معروف به شیخ اشراق.

کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران شهید مطهری به عنوان منبع آزمون استخدامی آموزش و پرورش در بخش تاریخ و فرهنگ تمدن انتخاب شده است. دانلود رایگان کتاب تاریخ و فرهنگ تمدن مطهری در فراکتاب ممکن نیست و ناشر اجازه دانلود تاریخ و فرهنگ تمدن مطهری pdf را نداده است.

گزیده کتاب اسلام و ایران

حقیقت این است که مهمترین عامل شکست حکومت ساسانی را باید ناراضی بودن ایرانیان از وضع دولت و آیین و رسوم اجحاف آمیز آن زمان دانست. این نکته از نظر مورخین شرقی و غربی مسلّم است که رژیم حکومت و اوضاع اجتماعی و دینی آن روز به قدری فاسد و خراب بود که تقریباً همه مردم از آن ناراضی بودند. این نارضایی ناشی از جریانهای چند سال اخیر بعد از خسرو پرویز نبود، زیرا اگر روح مردمی به اساس یک رژیم یا یک آیین خوشبین باشد، نارضایی موقت سبب نمی شود که هنگامی که دشمن مشترک رو می آورد آن مردم نجنگند.

برعکس، اگر روح ملی زنده باشد هرچند اوضاع ظاهر خراب باشد، در این گونه مواقع ملت خود را جمع و جور می‌کند، اختلافات داخلی را کنار می‌گذارد و یکدست به دفع دشمن مشترک می‌پردازد، همچنان که نظیر آن را در تاریخ زیاد دیده‌ایم.  

معمولاً هجوم دشمن سبب اتحاد بیشتر و از میان رفتن اختلافات داخلی می شود، اما این به شرطی است که یک روح زنده در آن مملکت ـ که از مذهب یا حکومت آنان سرچشمه بگیرد ـ وجود داشته باشد.