اسلام و نیازهای زمان (جلد دوم)

معرفی کتاب اسلام و نیازهای زمان (جلد دوم)

اسلام همواره از طرف متفکران اسلامی دینی برای تمام اعصار معرفی شده ، و در احکام اسلامی محلی برای نیازهای زمان و شرایط مختلف دیده شده است. کتاب اسلام و نیازهای زمان اثر استاد شهید مرتضی مطهری، به بررسی این مسئله می‌پردازد.

جلد اول این کتاب مشتمل بر بیست و شش سخنرانی است که در زمستان 1345 شمسی و در شبهای ماه مبارک رمضان در مسجد اتفاق (تهران) و در یک جمع عمومی ایراد شده و به همین جهت بیانی ساده و روان دارد. جلد دوم مشتمل بر مباحثی است که در سال 1351 شمسی در انجمن اسلامی پزشکان انجام شده و در مقایسه با جلد اول از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. 

مجموعاً در این دو جلد، موضوع چگونگی انطباق قوانین اسلامی با شرایط مختلف زمانی از راه مکانیسم هایی که در خود اسلام پیش بینی شده، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. مهمترین عناوین ارائه شده در این کتاب عبارتند از: علت مقتضیات زمان، اخباری‌گری، اجتهاد و تفقه در دین، قاعده ملازمه، مسئله نسخ و خاتمیت، مقام عقل در استنباط احکام اسلامی ، جامعه و تاریخ از نظر قرآن.

گزیده کتاب اسلام و نیازهای زمان (جلد دوم)

ما ـ و هیچ کس ـ زمان را معصوم نمی‌دانیم و تغییرات اجتماعی را دارای عصمت تلقی نمی‌کنیم. این جور نیست که هر جامعه‌ای خود به خود و به طور خودکار همیشه رو به پیشرفت و ترقی باشد. ما همیشه می‌گوییم «ترقی اجتماع‌ها» و «انحطاط اجتماع‌ها». همین‌طور که ترقی اجتماع‌ها در زمان صورت می‌گیرد، انحطاط اجتماع‌ها هم در زمان صورت می‌گیرد، آن هم تغییری است که در متن زمان صورت می‌گیرد. پس معلوم می‌شود که زمان و جامعه در زمان دوگونه ممکن است تغییر بپذیرد: تغییرهایی که باید آن ها را ترقی نامید و تغییرهایی که انحطاط و سقوط است.

حتی ممکن است جامعه‌ای به طور نسبی ثابت باشد. ما درباره خیلی از جامعه‌ها می‌گوییم فلان اجتماع اساسا نسبت به چهار قرن پیش تکان نخورده. پس این جور هم نیست که هر اجتماعی جبرا و لزوما محکوم به تغییر باشد، حال یا در جهت ترقی و یا در جهت انحطاط.