کتاب نظام اخلاقی حارث محاسبی نوشته اعظم قاسمی است. کتاب نظام اخلاقی حارث محاسبی را انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی برای علاقه‌مندان به عرفان و اخلاق اسلامی منتشر کرده است.

گزیده کتاب نظام اخلاقی حارث محاسبی

محاسبی در تقابل با همه فرقه‌ها به ویژه معتزله بود. عبدالحلیم محمود پس ازآن که محاسبی را اهل سنت می‌داند بر آن است که جایگاه محاسبی را در بین مذاهب چهارگانه اهل سنت تعیین کند. در اسلام چهار مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی است. وی در خصوص انتساب محاسبی به هر یک از این فرقه‌ها به طور مجزا بحث می‌کند. محاسبی عنایتی به مؤسس مذهب حنفی یعنی ابوحنیفه نداشته است و در آثارش نامی از وی نمی‌آورد، به دلیل اینکه مذهب ابوحنیفه به زعم وی به مرجئه نزدیک است. همینطور ابوحنیفه از مدافعان شیعه بود، به همین دلیل هم حبس شد و در حبس وفات یافت. پس محاسبی نمی‌تواند حنفی باشد. مالک هرگز به بغداد نیامد و زمانی وفات یافت که محاسبی چهارده ساله بود. برای همین محاسبی را مالکی نمی‌دانند.

ابن حنبل نیز با محاسبی دشمنی داشت. در خصوص در شافعی بودن محاسبی نیز انقلت‌هایی وجود دارد. اول اینکه محاسبی چندان از شافعی نقل قول نمی‌کند. ثانیاً رسم بوده که از امام مذهب به امامنا تعبیر می‌کرده‌اند درحالی‌که محاسبی در نقل از شافعی این واژه را به کار نمی‌برد. در دایره‌المعارف تشیع شافعی مذهب بودن محاسبی صراحتاً نفی شده است. بر این اساس آنچه می‌توانیم بگوییم این است که ارتباط او با ائمه مذاهب بیشتر شبیه کسی است که قصدش پیروی (تام) نیست، بلکه می‌خواهد از ایشان بیاموزد، خواه همچون شاگرد یا هر فرد دیگر. این شباهت تنها در وضعیت خود محاسبی نیست بلکه در کلام او نیز وجود دارد. می‌دانیم که محاسبی تنها منابع مورد اعتماد را برای بیان حقایق قرآن و سنت دانسته و این را به کار می‌بندد.

صفحات کتاب :

181

کنگره :

‏‫‭BP247/8‬‬

دیویی :

‏‫‭297/61‬‬

کتابشناسی ملی :

5759032

شابک :

‫‫‭978-622-6304-27-6‬‬‬

سال نشر :

1398