کتاب صراط، دیداری
تازه با سورهی حمد نوشته علی صفایی حائری (عین - صاد)، مباحثی دینی و
اخلاقی را در سورههای گوناگون قرآن جستجو کرده است. جهاد و مبارزه، بلا و ضربه، عجز و اضطرار، ایمان و انتخاب، سنجش معبودها و...
علی صفایی حائری با زبانی روان و شیرین و بیانی عرفانی در این کتاب ما را به تفکری دوباره در کتاب آسمانی دعوت کرده است:
«صراط
و عبودیت، اساس تقسیم بندی و تیپ سازیهاست. دسته دسته کردن آدمها، نه در
رابطه با خاک و آب و نه در رابطه با رنگ پوست و نه در رابطه با شغلها و
نه در رابطه با ابزار تولید، که در رابطه با صراط و در رابطه با سنتها و
نظامهایی است که امرها و دستورها از آن ها توضیح میدهند، چون انسان در
جهان مطرح است، نه تنها در کارگاه و نه تنها در جامعه.
در سورهی حمد
و در سورهی بقره این دسته بندی مشخص گردیده است. انسان در رابطه بانظام و
سنتهای حاکم و در رابطه با جهت حرکت این نظام، تقسیم شده. و در این
تقسیمبندی، متقی و کافر و منافق و یا انعام یافتهها و مغضوبها و
گمشدهها، مطرح گردیدهاند.»
قرآن این عمیق گسترده ی پربار، از این سوره متولد می شود سوره ی حمد، امّ الکتاب، مادر قرآن است. فاتحة الکتاب است و گشایش گر تمامی قرآن. در این سوره با اسم و نشانه ی اللَّه، به حمد و به صراط یعنی عبودیت و اتباع و توحید می رسی، در حالی که با فکر و عقل و عشق و جهاد و بلاء و عجز همراه شده ای و آخر سر، با اعتصام و استعانت، بر این قله راه یافته ای و در صراط با انعام شده ها و همراه ها و با مغضوب ها و گم شده ها، آشنا گردیده ای. این فرازهای سوره ی حمد است. بی جهت نیست که این سوره مادر قرآن است...