مناجات استغفار هفتاد بند از حضرت امیرالمومنین(ع)

استغفار تنها واژۀ ساده‌ای بر زبان نیست، بلکه قلب تپندۀ توبه و نقب زدن به سوی نور رحمت الهی است. این نیایش ژرف، پلی است میان خاکستر گناه و آمرزش. آنگاه که بنده با دل شکسته، دست نیاز به سوی معبود برمی‌آورد، استغفار کلیدی می‌شود که قفل سنگین گناهان را می‌شکند و زنگارِ دل را می‌زداید. پیامبر اکرم (ص) در کلامی جاودانه فرمودند: «استغفار نور بنده است» – نوری که تاریکی‌های وجود را می‌سوزاند و راه بازگشت به فطرت پاک آدمی را روشن می‌کند.

در قرآن کریم، استغفار ریسمان نجات خوانده شده؛ همان‌گونه که نوح پیامبر(ع) به قومش فرمان داد: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است تا باران رحمت را از آسمان بر شما پی در پی فرستد و شما را با اموال و فرزندان یاری کند» (نوح: ۱۰-۱۲). این آیات گواهی می‌دهند که استغفار نه فقط پاک‌کنندۀ روح، که باران‌آور برکت در زندگی مادی و معنوی است. همان‌گونه که زمین خشک، با باران حیات می‌یابد، جان انسان نیز با استغفار سرسبز می‌شود.

حکمت استغفار فراتر از پاکسازی فردی است؛ این نیایش سپر بلاهاست. قرآن هشدار می‌دهد: «و خداوند هرگز عذاب‌کننده‌شان نبود، در حالی که استغفار می‌کنند» (انفال: ۳۳). استغفار ابری است که سایه‌اش از آتش عذاب الهی می‌کاهد و جامعه را از خشکسالی روح و طبیعت نجات می‌بخشد. در روایتی گوهربار، امام صادق(ع) فرمودند: «هر کس فراوان استغفار کند، خداوند از هر اندوهی گشایشی، و از هر تنگنایی راهی، و از جایی که گمان نمی‌برد روزی‌اش دهد» (اصول کافی، ج۲).

حقیقت استغفار در توقف گناه و ندامت قلبی نهفته است؛ همان‌گونه که ماهی گرفتار، حضرت یونس(ع) با فریاد «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِین» از تاریکی‌ها رهایی یافت. استغفار واقعی، زمزمه‌ای است که از ژرفای دل برمی‌خیزد و پرده‌های غفلت را می‌درّد. بهترین زمانش سحرگاهان است؛ زمانی که آسمان با نفس‌های استغفارگران هم‌نوا می‌شود. استغفار تنها درمان زخم‌های گذشته نیست؛ بال‌های اوج به سوی آینده‌ای روشن است. هر «استغفرالله» تخته‌پلی است بر روی دره‌های پشیمانی، تا انسان از قله‌های فروافتاده، دوباره به اوج کرامت خویش بازگردد. این ندای آشنا، هم‌زمان فریاد اعتراف به ضعف و سرود امید به رحمت بی‌کران خداست.