کتاب نقش ادبیات در جنگ نرم تألیف حامد گومه‌ای، سیدداوود ابراهیمیان‌سنگچالی و محمدرضا کاظمی، اثری تحلیلی در حوزه فرهنگ و رسانه است که به بررسی تأثیرات پنهان و تدریجی تهاجم فرهنگی در جوامع، به‌ویژه جامعه ایران می‌پردازد. نویسندگان با تکیه بر جایگاه ریشه‌دار زبان و فرهنگ فارسی، تلاش دارند ابعاد مختلف جنگ نرم و ابزارهای آن را واکاوی کرده و راهکارهایی برای مقابله با آن ارائه دهند.

در مقدمه کتاب، زبان فارسی به‌عنوان یکی از ستون‌های هویت ملی معرفی شده است؛ زبانی که در طول تاریخ، با بهره‌گیری از پشتوانه‌های دینی و فلسفی، آثار ارزشمندی در زمینه ادب، هنر، عرفان و حکمت تولید کرده است. همچنین به فرهنگ عامه، مثل‌ها و داستان‌های فولکلوریک به‌عنوان بخشی از این میراث اشاره می‌شود که در انتقال تجربه‌ها، حکمت‌ها و ارزش‌های انسانی نقش مؤثری ایفا کرده‌اند. اما این فرهنگ غنی، در معرض تهدیدی آرام اما عمیق قرار دارد: جنگ نرم. نویسندگان، جنگ نرم را تهاجمی خزنده به باورها، ارزش‌ها، سبک زندگی، آداب و رسوم یک ملت تعریف می‌کنند که هدف آن، تضعیف روحیه استقلال و در نهایت سلطه فرهنگی است. این تهاجم اغلب از طریق رسانه‌ها، آثار هنری، ادبیات و ابزارهای فرهنگی صورت می‌گیرد.

در همین راستا، کتاب به نقش ویژه‌ی ادبیات داستانی، به‌ویژه داستان کوتاه و رمان، در انتقال مفاهیم فرهنگی می‌پردازد. نویسندگان با اشاره به نمونه‌هایی چون مثنوی معنوی، گلستان سعدی و داستان راستان شهید مطهری، بر اهمیت این قالب در تربیت فکری و اعتقادی تأکید می‌کنند. از سوی دیگر، با ذکر نمونه‌هایی چون رمان هری پاتر، به نقش ادبیات غرب در ترویج ارزش‌های مدرن و بعضاً متضاد با فرهنگ اسلامی اشاره می‌شود. در نهایت، این کتاب تلاش دارد با تبیین چیستی فرهنگ، تحلیل ابزارها و اهداف جنگ نرم، و بررسی نقش ادبیات و رسانه در این میدان، تصویری روشن از تهدیدهای فرهنگی ارائه دهد و برخی راهکارهای مقابله با این جریان را مطرح سازد.

گزیده کتاب نقش ادبیات در جنگ نرم

خصوصیات فرهنگ را می‌توان به شرح زیر ارائه کرد:

1. آموختنی و اکتسابی است: افراد هر نسل، میراث فرهنگی را از نسل گذشته دریافت می‌کنند و به نسل بعدی می‌سپارند.

2. زنده است: جنبه‌ی پذیرندگی فرهنگ مربوط به زنده بودن آن است و توقف فرهنگ مساوی با مرگ آن است.

3. فطرت ثانوی انسان است؛ یعنی به خودی خود عمل می‌کند؛ بر این اساس است که ارزش ها، بایدها و نبایدها و اهداف و عادات، پایه‌های فرهنگ را می‌سازند.

4. فراتر از سواد و تحصیلات است؛ زیرا با فطرت و سرشت انسان‌ها مرتبط است.

5. هویت‌دهنده است؛یعنی تنظیم‌کننده‌ی روابط اجتماعی و تضمین‌کننده‌ی نوع بینش و نگرش فرهنگ‌پذیر است.