مهارت گفت و گو

معرفی کتاب مهارت گفت‌ و گو

در کتاب مهارت گفت‌ و گو خواهیم خواند که چه بسیار مهر و کینه‌ها بر اثر چگونه سخن گفتن پدید آمده است. بنابراین باید آموخت که چه، چگونه، چه زمان و چه مقدار سخن باید گفت.

سخن، یکی از مواهب بزرگ الهی است که به آدمی ارزانی شده است.  خداوند سبحان نه تنها استعداد سخن گفتن را، با گویش‌های متنوّع، در نهاد بشر آفرید، که چگونگی و آداب آن را نیز، چه با الهام فطری و هدایت درونی، و چه از راه وحی و تشریع بیرونی، به وی آموخت.

در این میان، آموزه‌های دینی، به فراوانی، آداب گفتگو و چندوچون آن را با هدف برقراری ارتباط گفتاری مؤثّر، به شیوه‌های گوناگون بیان نموده است: گاه به روش مستقیم و صریح، فرمان می‌دهد: این‌گونه سخن بگویید؛ یا آن که گاه سخن را با وصفی خاص مطرح می‌کند، تو گویی ما را به سخنی با چنان وصف فرا می‌خواند یا از آن باز می‌دارد؛ باری دیگر، غیرمستقیم و با ارائه مصادیق سخن نیک و گفتگوی مؤثّر، ما را به آداب آن رهنمون می‌سازد.

مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی در راستای تبیین و ارائه فرهنگ دینی، پرداختن به مباحثی درباره فرهنگ معاشرت بر پایه مبانی قرآنی ـ روایی را در دستور کار خود قرار داده است که از آن میان به بحث «مهارت‌های ارتباطی» می‌توان اشاره کرد. کتاب مهارت گفت‌وگو، ثمره این‌گونه مباحث است. 

گزیده کتاب مهارت گفت‌ و گو

رعایت ادب و حفظ احترام مخاطب، نخستین شرط برقراری ارتباط مؤثّر، مطلوب و با ثبات است. حرمت‌شکنی و بی‌آزرمی، حتی در نحوه صدا زدن یا در گونه نگاه کردن حالتی روانی را برای مخاطب پدید می‌آورد که سخنان گوینده را نمی‌پذیرد و آتش خشم و تنفّر از وی را در درون شعله‌ور می‌سازد.

از این روی، حفظ حرمت و ادب حتی در جایی که طرف مقابل پایبندی به آن ندارد، ضرورت می‌یابد، و این‌گونه است که ابراهیم، هنگامی که در گفتگوی منطقی احترام‌آمیز خود با عمویش آزر، با توهین او روبه‌رو گردید، و فریاد تهدید و تنفّر او را شنید، باز هم پاس حرمت را نهاد و بزرگوارانه فرمود: ﴿سَلامٌ عَلَیْک سَأَسْتَغْفِرُ لَک رَبّی إِنَّهُ کانَ بی حَفِیّاً﴾  این، نشان می‌دهد که در مواجهه با افراد منحرف نیز، گام نخست، گفتگوی توأم با احترام است.

رعایت این نکته، به ویژه هنگام گفتگو با کسانی که از جایگاه بالاتری برخوردارند و یا زمانی که گوینده، در موضع قدرت قرار گرفته است،ضرورتی دوچندان می‌یابد. در این‌باره می‌توان از قرآن کریم، گفتگوی آکنده از ادب و احترام فرشتگان با خداوند و یوسف با پدر و مادر و برادران خود را شنید.

بنابراین، بدون رعایت ادب و احترام متقابل، نه تنها گفتگو تأثیر مثبتی در پی نخواهد داشت، بلکه غالباً، بر مشکلات و تنش ها خواهد افزود، و اینجاست که دم فروبستن، بهتر از بی‌ادبانه سخن گفتن است...